Việt Nam là một trong 20 điểm đến lớn nhất của các dòng FDI thế giới năm 2020. Trong khu vực ASEAN, nhiều năm qua Việt Nam cũng chỉ đứng sau Singapore và Indonesia trong việc thu hút đầu tư nước ngoài. Có được thành tích này là bởi Việt Nam có nhiều điều kiện thuận lợi hơn so với các đối thủ cạnh tranh trong khu vực và trên thế giới cho các nhà đầu tư nước ngoài. Theo Điều tra PCI năm 2020, 05 yếu tố thuận lợi nhất của môi trường đầu tư Việt Nam được các nhà đầu tư nước ngoài nói chung nhận định là tốt hơn so với các quốc gia khác mà họ đã từng cân nhắc đầu tư là: Chính trị ổn định hơn, Bất ổn Chính sách thấp hơn, Rủi ro bị thu hồi mặt bằng kinh doanh thấp hơn, Thuế thấp hơn, và Khả năng tác động đến chính sách cao hơn. 
 
Đối với các nhà đầu tư Australia, phản hồi của các doanh nghiệp khảo sát cho thấy họ cũng cùng nhận định như đa số các nhà đầu tư nước ngoài khác tại Việt Nam về các yếu tố thuận lợi hơn của môi trường đầu tư Việt Nam trong tương quan so sánh với các nước khác là Chính trị ổn định hơn (100% doanh nghiệp phản hồi đồng ý), Rủi ro bị thu hồi mặt bằng sản xuất kinh doanh thấp hơn (71% đồng ý) và Bất ổn chính sách thấp hơn (57% đồng ý). Ngoài ra, các doanh nghiệp Australia còn đánh giá cao Việt Nam bởi 02 yếu tố khác là Chi phí nhân công thấp hơn (86% đồng ý) và Khả năng ứng phó tốt hơn khi xảy ra tình trạng khẩn cấp về môi trường/sức khỏe (71% đồng ý).

Chi phí nhân công thấp vẫn luôn là một trong những ưu thế của Việt Nam trong mắt các nhà đầu tư nước ngoài. Mặc dù trong những năm gần đây chi phí lao động bình quân của Việt Nam đã gia tăng nhưng vẫn còn thấp hơn so với một số nước trong khu vực, đặc biệt trong một số lĩnh vực mà Australia có nhiều FDI tại Việt Nam như dịch vụ, nông nghiệp. Có lẽ bởi lý do này nên “Chi phí nhân công” được tỷ lệ các nhà đầu tư Australia lựa chọn cao hơn tỷ lệ chung của các nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam. Ngoài ra, việc kiểm soát tốt dịch bệnh COVID-19 của Việt Nam trong năm 2020 (Điều tra PCI được thực hiện vào giữa năm 2020) cũng khiến các nhà đầu tư Australia đánh giá cao và nhận định đây là một trong những yếu tố thuận lợi mà họ cân nhắc khi đầu tư vào Việt Nam.

Hình 1: Các yếu tố thu hút đầu tư theo đánh giá của các doanh nghiệp FDI Australia

Khảo sát sâu của Nhóm nghiên cứu thực hiện cuối năm 2021 đối với một số doanh nghiệp Australia đang hoạt động tại Việt Nam cũng cho kết quả tương tự Điều tra PCI năm 2020 (Hình 13). Cụ thể, khi chấm điểm môi trường kinh doanh của Việt Nam, các yếu tố được các doanh nghiệp Australia cho điểm cao cũng bao gồm yếu tố về Nguồn lao động, Khả năng kiểm soát các nhân tố bất ngờ (thiên tại, dịch bệnh COVID-19…) và Tình hình Chính trị - xã hội. Đáng lưu ý thời điểm khảo sát là Quý III/2021 khi mà dịch bệnh COVID-19 vẫn đang diễn biến phức tạp và nghiêm trọng tại một số địa phương của Việt Nam nhưng trong mắt các nhà đầu tư Australia Việt Nam vẫn là một nước có khả năng kiểm soát dịch bệnh tốt so với nhiều nước khác trong khu vực và trên thế giới.

Ngoài ra, các doanh nghiệp Australia tại Việt Nam cũng đánh giá khá cao về Mức độ mở cửa của Việt Nam thông qua các Hiệp định thương mại tự do (FTA) giúp kết nối thị trường Việt Nam với Australia và với các nước khác trên thế giới. Việt Nam hiện là một trong những nước có nền kinh tế mở cửa nhất trong khu vực và trên thế giới với 15 FTAs (tổng cộng 53 đối tác FTAs) trong đó có nhiều FTA lớn, tiêu chuẩn cao, thế hệ mới. Với 03 FTA chung giữa Việt Nam với Australia (AANZFTA, CPTPP, RCEP), các nhà đầu tư Australia có thêm nhiều cơ hội tiếp cận thị trường Việt Nam và thuận tiện hơn trong việc triển khai các hoạt động xuất nhập khẩu giữa hai bên. Mười hai FTA còn lại giữa Việt Nam với các đối tác thương mại khác cũng tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp Australia tại Việt Nam mở rộng hoạt động xuất nhập khẩu. 

Hình 2: Các yếu tố của môi trường kinh doanh Việt Nam được doanh nghiệp Australia đánh giá cao* 

 

Đi sâu vào tìm hiểu lý do của những đánh giá trên, Khảo sát đã thu thập được những thông tin cụ thể về các yếu tố tích cực nhất ảnh hưởng tới hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp Australia tại Việt Nam trong 3 năm trở lại đây:

● Nguồn lao động 

Một tỷ lệ đáng kể doanh nghiệp Australia đánh giá cao nguồn lao động của Việt Nam và cho rằng đây là một trong những yếu tích cực nhất có ảnh hưởng tới hoạt động kinh doanh của họ trong thời gian vừa qua. Đáng lưu ý, không chỉ các yếu tố “dồi dào” và “giá rẻ” được đề cập mà nhiều doanh nghiệp Australia tại Việt Nam còn cho rằng chất lượng nguồn lao động đã được cải thiện đáng kể trong thời gian qua. Các nhân tố cải thiện được đề cập đến bao gồm trình độ học vấn, trình độ tiếng Anh được nâng cao, bên cạnh đó là có tư duy phân và logic tốt, lại chăm chỉ, năng động và nhiệt tình trong công việc…

● Mức độ mở cửa kinh tế của Việt Nam 

Một số doanh nghiệp Australia cho rằng Chính phủ Việt Nam đã rất nỗ lực trong việc đàm phán và ký kết các FTAs mới, đặc biệt là trong giai đoạn 3-5 năm vừa qua. Họ cho rằng thông qua các FTAs này, Chính phủ Việt Nam có những cam kết mạnh mẽ hơn về cải thiện môi trường kinh doanh và đảm bảo các quyền lợi cho các doanh nghiệp và nhà đầu tư nước ngoài. Đồng thời các FTAs cũng mở ra cơ hội tiếp cận các thị trường khác cho xuất khẩu, cơ hội nhập khẩu từ nhiều nguồn mới… đem lại các tác động tích cực cho hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp Australia tại Việt Nam. 

● Khả năng kiếm soát dịch bệnh COVID-19 

Việt Nam là một trong những quốc gia đã kiểm soát dịch bệnh COVID-19 tốt nhất trong năm 2020 và điều này đã được nhiều doanh nghiệp Australia tại Việt Nam ghi nhận và đánh giá đây là một trong những yếu tố thuận lợi nhất đối với hoạt động của họ. Bước sang năm 2021 mặc dù dịch bệnh bùng nổ mạnh mẽ ở một số địa phương và gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng, nhưng một số doanh nghiệp Australia vẫn đánh giá cao sự ổn định của Chính phủ Việt Nam và sự tuân thủ tốt các nguyên tắc phòng chống dịch của người dân, cho rằng việc này sẽ mang lại các lợi ích lâu dài cho họ. 

● Tình hình chính trị - xã hội 

Tình hình chính trị - xã hội của Việt Nam luôn được các nhà đầu tư nước ngoài đánh giá cao bởi tính ổn định và an toàn cho đầu tư nước ngoài, đặc biệt khi so sánh với nhiều quốc gia trong khu vực có tình hình chính trị không ổn định như Thái Lan với đảo chính và biểu tình diễn ra thường xuyên, Phillipines với các cuộc xung đột tôn giáo, hay Myanmar đang bất ổn với đảo chính của quân đội…. Do đó, nhiều nhà đầu tư Australia đánh giá sự ổn định của môi trường chính trị - xã hội như không có bạo động, chiến tranh, vũ lực … là một trong những yếu tố thuận lợi nhất cho hoạt động kinh doanh của họ tại Việt Nam. 

● Các yếu tố tích cực khác 

Nhiều yếu tố thuận lợi khác cũng được các doanh nghiệp khảo sát đề cập đến như: i) Triển vọng thị trường tốt: Việt Nam vẫn là một quốc gia chưa phát triển hoàn toàn nên còn nhiều dư địa cho các nhà đầu tư nước ngoài khai thác, tốc độ tăng trưởng GDP nhanh và các chỉ số kinh tế đều khá tốt, quy mô dân số lớn và mức sống người dân ngày một gia tăng…’ ii) Chính phủ và các chính quyền địa phương luôn tạo điều kiện và tích cực hỗ trợ cho các hoạt động kinh danh của doanh nghiệp; iii) Vị trí địa lý thuận lợi: gần các nhà cung cấp ở khu vực châu Á, có vị trí trung tâm dễ dàng kết nối với các khách hàng ở các khu vực khác nhau trên thế giới ; iv) Một số nguồn nguyên liệu tại chỗ sẵn có, đa dạng và giá rẻ….

Nguồn: Trích dẫn "Báo cáo nghiên cứu: Đầu tư trực tiếp của Australia vào Việt Nam: Đánh giá hiệu quả thực tế và Những giải pháp chính sách" - Trung tâm WTO và Hội nhập

• Tương lai kinh tế chung của Australia với khu vực
• Khơi dậy tiềm năng hợp tác Việt Nam - Australia
• Việt Nam mong muốn thu hút thêm nhiều nhà đầu tư đến từ Australia
• FDI Australia tại Việt Nam: Diễn tiến tình hình FDI của Việt Nam qua các năm
• FDI Australia tại Việt Nam: Hiện trạng mức độ liên kết giữa doanh nghiệp FDI với doanh nghiệp Việt Nam