Một số sửa đổi/bổ sung trong các quy định pháp luật liên quan đến hóa chất của EU nhằm thực hiện Chiến lược CSS bao gồm:

• Dự thảo sửa đổi Quy định về phân loại rủi ro, ghi nhãn và đóng gói hóa chất (CLP)

Dự thảo sửa đổi Quy định về phân loại rủi ro, ghi nhãn và đóng gói hóa chất (CLP) của EU đã được Ủy ban châu Âu công bố ngày 19/12/2022. Nghị viện châu Âu và Hội đồng châu Âu đã lần lượt thông qua Quy định CLP sửa đổi ngày 23/4/2024 và 14/10/2024. Sau khi được Chủ tịch Nghị viện châu Âu và Hội đồng châu Âu ký ban hành, Quy định CLP sửa đổi sẽ được đăng trên Công báo Liên minh châu Âu (Official Journal of the European Union) và sẽ có hiệu lực sau 20 ngày.

Một trong những thay đổi quan trọng của Quy định CLP sửa đổi là bổ sung các nhóm nguy cơ mới để bao gồm chất gây rối loạn nội tiết (EDC); chất bền, tích lũy sinh học và độc hại (PBT); chất rất bền và tích lũy sinh học cao (vPvB); chất bền, di động và độc hại (PMT); và chất rất bền và độ di động rất cao (vPvM). Theo đó, các nhà sản xuất hóa chất sẽ cần cập nhật nhãn trên bao bì, bảng Dữ liệu An toàn và hồ sơ đăng ký theo quy định REACH.

Những thay đổi trong phân loại theo quy định CLP sẽ tự động kích hoạt các hạn chế và cấm hóa chất theo cách tiếp cận chung đối với quản lý rủi ro (GRA). Việc bị xếp vào một nhóm nguy cơ mới sẽ đồng nghĩa với việc bị hạn chế hoặc cấm tự động mà không cần đánh giá rủi ro cụ thể đối với từng chất. Mặc dù tùy chọn này đã tồn tại trong quy định REACH hiện tại, số lượng các chất bị cấm và hạn chế chung sẽ tăng đáng kể khi có nhiều nhóm nguy cơ được thêm vào quy định CLP.

Ngoài ra, Quy định CLP sửa đổi cũng bao gồm những cập nhật về yêu cầu ghi nhãn, ví dụ như về kích thước phông chữ tối thiểu hay cho phép ghi nhãn kỹ thuật số (digital labelling). Cơ sở dữ liệu Phân loại và Ghi nhãn trực tuyến (online Classification and Labelling Inventory), do Cơ quan Hóa chất Châu Âu quản lý sẽ giúp hợp lý hóa việc truyền đạt nguy cơ với thông tin rõ ràng và minh bạch hơn, đồng thời giúp việc phân loại các chất và hỗn hợp dễ dàng hơn.

• Quy định sửa đổi về thủy ngân

Quy định sửa đổi về thủy ngân (Quy định 2024/1849 ngày 13/6/2024 sửa đổi Quy định 2017/852 về thủy ngân liên quan đến amalgam nha khoa và các sản phẩm có chứa thủy ngân khác bị hạn chế sản xuất, xuất/nhập khẩu) có hiệu lực ngày 30/7/2024.

Theo quy định sửa đổi, việc nhập khẩu và sản xuất hỗn hợp trám răng chứa thủy ngân (dental amalgam) sẽ bị cấm ngày 01/7/2026, ngoại trừ một số nhu cầu y tế cụ thế (trong những trường hợp này, trước ngày 31/5 hàng năm, nhà nhập khẩu và nhà sản xuất hỗn hợp trám răng chứa thủy ngân phải báo cáo cho cơ quan có thẩm quyền về số lượng hỗn hợp trám răng chứa thủy ngân mà họ đã nhập khẩu hoặc sản xuất trong năm trước đó).

Cũng theo quy định sửa đổi, các quốc gia thành viên EU sẽ phải ngừng sản xuất, nhập khẩu và xuất khẩu một số loại đèn chứa thủy ngân (bắt đầu từ ngày 31/12/2025 hoặc 31/12/2026, tùy theo loại đèn). Các loại đèn này sẽ được thay thế bằng các sản phẩm như đèn LED, vốn ít độc hại và có hiệu quả năng lượng cao hơn.

• Tiêu chí và nguyên tắc cho việc sử dụng thiết yếu (essential use) đối với hóa chất

Tiêu chí và nguyên tắc để xác định việc sử dụng thiết yếu (essential use) đối với hóa chất được đăng trên Công báo EU vào ngày 26/4/2024.

Mục tiêu tổng thể của khái niệm sử dụng thiết yếu là hỗ trợ ra quyết định và tăng cường hiệu quả quản lý nhằm loại bỏ nhanh chóng các chất gây hại nhất trong các trường hợp sử dụng không thiết yếu, trong khi vẫn cho phép các trường hợp sử dụng thiết yếu cho xã hội. Việc áp dụng bộ tiêu chí và nguyên tắc xác định việc sử dụng thiết yếu sẽ khuyến khích các công ty chủ động loại bỏ các chất gây hại nhất và tập trung vào nghiên cứu và đổi mới các giải pháp an toàn và bền vững.

Tiêu chí để xác định việc sử dụng thiết yếu: Việc sử dụng hóa chất có hại nhất được coi là cần thiết cho xã hội nếu đáp ứng hai tiêu chí: (i) việc sử dụng đó là cần thiết cho sức khỏe và sự an toàn hoặc rất quan trọng đối với sự hoạt động của xã hội, và (ii) không có các giải pháp thay thế phù hợp.

Nguyên tắc cốt lõi của khái niệm sử dụng thiết yếu, bao gồm:

- Mục tiêu của khái niệm sử dụng thiết yêu là để tăng cường việc bảo vệ môi trường và sức khỏe con người bằng cách loại bỏ việc sử dụng các chất có hại nhất khi không thật cần thiết

- Khái niệm này nhằm xác định liệu việc sử dụng một chất có hại nhất có thiết yếu cho xã hội hay không. Trong tất cả các trường hợp, cần phải xem xét bối cảnh của việc sử dụng hoặc mục đích mà nó phục vụ cho xã hội và người sử dụng. Trên thực tế, việc sử dụng một chất có thể quan trọng trong một bối cảnh nhất định nhưng không quan trọng trong bối cảnh khác (ví dụ: nhu cầu sử dụng một chất có chức năng kỹ thuật nhất định trong một chiếc đèn phẫu thuật tại bệnh viện có thể khác với nhu cầu sử dụng chất đó cho một chiếc đèn ở nhà hoặc trong cửa hàng).

- Khái niệm này không nhằm xác định liệu một chất, sản phẩm, nhóm sản phẩm hoặc dịch vụ nào đó có thiết yếu cho xã hội hay không, cũng như liệu một người tiêu dùng cá nhân hoặc công ty nào đó có coi việc sử dụng đó là thiết yếu hay không.

- Để chứng minh việc sử dụng là thiết yếu, phải chứng minh việc sử dụng đáp ứng cả hai tiêu chí nêu ở đoạn trên.

- Tính thiết yếu của việc sử dụng hóa chất không cố định mà có thể thay đổi theo thời gian, tùy thuộc vào thông tin mới về các mối nguy hại, các thách thức và nhu cầu xã hội mới, cũng như sự xuất hiện của các giải pháp thay thế mới.

Khái niệm sử dụng thiết yếu chỉ có hiệu lực pháp lý khi được đưa vào các luật/quy định pháp luật cụ thể. Trước khi áp khái niệm sử dụng thiết yếu vào một quy định cụ thể, cần phải xem xét cẩn thận về khả năng áp dụng khái niệm này, bao gồm cả tiêu chí "giải pháp thay thế chấp nhận được", đồng thời cân nhắc các mục tiêu, nhu cầu và đặc điểm riêng biệt của luật pháp từng ngành có liên quan.

Khái niệm sử dụng thiết yếu có thể sẽ được áp dụng như nhau đối với các sản phẩm do EU sản xuất và nhập khẩu, từ đó duy trì sân chơi bình đẳng cho các doanh nghiệp EU.

Nguồn: Trung tâm WTO và Hội nhập - VCCI

Các tài liệu tham khảo được đính kèm dưới đây:

• Dự thảo sửa đổi Quy định về phân loại rủi ro, ghi nhãn và đóng gói hóa chất (CLP)
• Quy định sửa đổi về thủy ngân
• Tiêu chí và nguyên tắc cho việc sử dụng thiết yếu đối với hóa chất

• Tình hình xuất khẩu các mặt hàng thuộc diện điều chỉnh của Việt Nam sang EU?
• Xuất khẩu của Việt Nam trước các thách thức từ Chiến lược CSS?