Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đang chuẩn bị công bố một chiến lược kinh tế rộng lớn đầu tiên cho khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Động thái này được các đồng minh của Mỹ và các nhóm doanh nghiệp Mỹ chờ đợi, họ là những người vốn cảm thấy lo ngại về việc Trung Quốc đang mở rộng ảnh hưởng ở khu vực.

Với Khuôn khổ kinh tế Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (IPEF) mới, Mỹ đặt mục tiêu phối hợp chặt chẽ hơn với các nước đối tác về nhiều vấn đề, bao gồm thương mại kỹ thuật số, chuỗi cung ứng và công nghệ xanh.

Khuôn khổ này nhằm mục đích lấp đầy lỗ hổng trong chiến lược châu Á của Mỹ do việc rời khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) vào năm 2017 - một hiệp định thương mại mạnh mẽ mà Mỹ đã có công thiết kế như một đối trọng với Trung Quốc.

Thay thế vai trò của TPP?

Mặc dù chi tiết của kế hoạch vẫn chưa được công bố, nhưng khuôn khổ kinh tế mới dự kiến sẽ không cố gắng đưa Mỹ trở lại TPP.

Một nhóm các nhà kinh tế, ngoại giao và chuyên gia thương mại cho biết, chính quyền của ông Biden đang phải đối mặt với một cuộc chiến trong việc xây dựng một hiệp ước hiệu quả mà có thể tập hợp nhiều nền kinh tế châu Á để thiết lập các quy tắc tham gia đối với thương mại và công nghệ mới.

Phát biểu tại một hội nghị thương mại gần đây, Phó đại diện thương mại Mỹ phụ trách khu vực châu Á-Thái Bình Dương Sarah Bianchi nói rằng, khuôn khổ kinh tế mới dự kiến sẽ được công bố “trong vòng vài tuần”.

Tổng thống Biden dự kiến sẽ không đưa ra các biện pháp cắt giảm thuế quan và các công cụ mở cửa thị trường truyền thống khác cho các đối tác thương mại, vốn bị phản đối bởi các nhóm lao động, các đồng minh Dân chủ, cũng như một số thành viên Cộng hòa với lý do họ phải trả giá bằng việc làm và sản xuất của Mỹ.

Đồng thời, những biện pháp được gọi là tiếp cận thị trường này được coi là cần thiết để xây dựng mối quan hệ bền chặt hơn giữa Mỹ với các đối tác trong khu vực, đặc biệt là với các quốc gia kém phát triển hơn ở Nam Á và Đông Nam Á, vốn đang tìm cách bán nhiều sản phẩm nông nghiệp và sản xuất hơn tại thị trường Mỹ.

“Tiếp cận thị trường có thể là một trong những lợi ích quan trọng mà các nước trong khu vực mong đợi từ sự lãnh đạo của Mỹ”, Bộ trưởng Thương mại Hàn Quốc Yeo Han-koo cho biết sau cuộc họp với các quan chức Mỹ tại Washington vào tháng trước.

Một số nhà ngoại giao và kinh tế cho biết, nếu không có các biện pháp tiếp cận thị trường, khuôn khổ kinh tế mới có thể lại trở thành một câu lạc bộ khác cho Mỹ và các đồng minh giàu có như Nhật Bản, Australia, New Zealand và Singapore, vốn đã hoạt động dựa trên các giá trị và quy tắc tương tự.

Chính quyền của ông Biden coi khuôn khổ Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương mới là một bước tiến quan trọng trong nỗ lực của Mỹ nhằm vượt ra ngoài các mối quan hệ an ninh để chống lại tham vọng ngày càng tăng của Trung Quốc ở châu Á.

Ông Biden năm ngoái đã củng cố sự hiện diện đáng kể của Mỹ với việc tăng cường nhóm Bộ tứ bao gồm Australia, Ấn Độ, Nhật Bản và Mỹ, cũng như ký kết một thỏa thuận tàu ngầm mới với Australia và Anh.

Tuy nhiên, Mỹ đã thiếu một chiến lược kinh tế toàn diện kể từ khi rút ra khỏi thỏa thuận TPP vào năm 2017, trong bối cảnh những lo ngại của lưỡng đảng về tác động tiêu cực của các thỏa thuận thương mại đối với việc làm của người Mỹ.

Bước đi đầy lo ngại của Bắc Kinh
Khuôn khổ kinh tế mới được đưa ra khi Trung Quốc tăng cường ngoại giao kinh tế trong khu vực. Trong những tháng gần đây, Trung Quốc đã nộp đơn xin tham gia phiên bản mới của TPP (Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương - CPTPP) và Hiệp định Đối tác Kinh tế kỹ thuật số - một liên minh giữa New Zealand, Chile và Singapore vốn được coi là hình mẫu cho các hiệp định thương mại kỹ thuật số trong tương lai.

Thỏa thuận thương mại kỹ thuật số có thể bao gồm một loạt vấn đề như các tiêu chuẩn công nghệ để tạo thuận lợi cho thương mại điện tử, thanh toán và hóa đơn điện tử, cũng như các quy tắc liên quan bảo vệ dữ liệu cá nhân và các luồng dữ liệu xuyên biên giới. Việc thiết lập các tiêu chuẩn cho công nghệ mạng viễn thông 5G và việc sử dụng trí tuệ nhân tạo theo đúng quy tắc cũng có thể là một phần của thỏa thuận như vậy.

Trung Quốc cũng đang thúc đẩy mạnh mẽ vai trò của nước này trong Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) - một hiệp định thương mại gồm 15 quốc gia có hiệu lực từ tháng trước.

Các bước đi của Bắc Kinh đã làm dấy lên lo ngại đối với các doanh nghiệp Mỹ và các đồng minh thân cận.

Họ lo ngại, việc Mỹ vắng mặt trong các hiệp định thương mại khu vực tạo cơ hội cho Bắc Kinh thiết lập vai trò lãnh đạo trong việc đề ra các quy tắc và tiêu chuẩn cho thương mại và kinh tế, đặc biệt là trong các công nghệ mới nổi, như trí tuệ nhân tạo và thương mại kỹ thuật số.

Bà Laura Rosenberger, Giám đốc cấp cao về Trung Quốc tại Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ, trong một bài phát biểu gần đây với Cơ quan nghiên cứu quốc gia về châu Á (NBAR) đã nói rằng: “Đây là một khía cạnh cực kỳ quan trọng trong nỗ lực của chúng ta nhằm đảm bảo một khu vực tự do và cởi mở”.

Bà Rosenberger nhấn mạnh, “tầm quan trọng của vai trò lãnh đạo của Mỹ trong việc thiết lập các quy tắc đường đi… nhằm không để Trung Quốc đẩy các công nhân và công ty Mỹ vào tình thế bất lợi lâu dài”.

Khuôn khổ mới có gì?

Khuôn khổ sẽ được cấu trúc như một tập hợp các thỏa thuận riêng lẻ, mà các quốc gia trong khu vực có thể lựa chọn để đăng ký. Khuôn khổ này có khả năng sẽ loại trừ việc cắt giảm thuế quan và các bước mở cửa thị trường mang tính ràng buộc pháp lý khác cần có sự chấp thuận của Quốc hội.

Đại diện Thương mại Mỹ Katherine Tai sẽ phụ trách cấu phần thương mại của khuôn khổ, bao gồm các vấn đề thương mại kỹ thuật số, tiêu chuẩn lao động và thuận lợi hóa thương mại.

Bộ trưởng Thương mại Gina Raimondo sẽ giám sát các phân đoạn về chuỗi cung ứng, cơ sở hạ tầng và khử carbon, thuế và tham nhũng.

Ngoài ra, chính quyền Tổng thống Joe Biden cũng cần tìm cách cân bằng giữa nhu cầu của các đối tác thương mại, các doanh nghiệp và người lao động Mỹ, cũng như các thành phần cấp tiến trong đảng Dân chủ.

Các nhóm doanh nghiệp Mỹ đã vận động hành lang để có các điều khoản thương mại kỹ thuật số mạnh mẽ trong khuôn khổ, hy vọng các điều khoản này sẽ đóng vai trò như một phương tiện để đảm bảo sự dẫn đầu của Mỹ trong các công nghệ mới nổi như trí tuệ nhân tạo và 5G.

Charles Freeman, Phó Chủ tịch cấp cao phụ trách châu Á tại Phòng Thương mại Mỹ, nói rằng, một thỏa thuận kỹ thuật số phải là “tiền đề và trung tâm” của chiến lược rộng lớn. Ông Freeman nói: “Còn rất nhiều việc cần phải làm để đưa chúng ta trở lại vị thế cạnh tranh ngang bằng với Trung Quốc.

Trong khi đó, một số thành viên đảng Dân chủ lo lắng, khuôn khổ hợp tác kinh tế mới có thể trở thành một kế hoạch cửa hậu để đưa ra các quy tắc quan trọng trong thương mại kỹ thuật số và các lĩnh vực khác gây bất lợi cho người lao động và người tiêu dùng, mà không có sự chấp thuận của Quốc hội.

Phát biểu tại phiên điều trần của Hạ viện Mỹ vào tháng trước, Hạ nghị sĩ Dân chủ Andy Levin nói rằng: “Cho đến nay, Mỹ đã không thành công trong việc điều chỉnh lĩnh vực công nghệ tại chính nước Mỹ để đảm bảo các quyền riêng tư của người tiêu dùng được bảo vệ. Làm thế nào chúng ta có thể đảm bảo sự tham gia của Mỹ vào thương mại kỹ thuật số trong các thỏa thuận tương lai mà không kéo dài cuộc đua xuống đáy?”.

Một số chính phủ trong khu vực, bao gồm Nhật Bản, Australia và Singapore đã kêu gọi Mỹ quay trở lại TPP, ngay cả khi các quan chức chính quyền đã bác bỏ điều này với lý do thiếu sự ủng hộ đầy đủ từ một trong hai bên trong Quốc hội và sự phản đối của các liên đoàn lao động.

Tuy nhiên, hiện các chính phủ này hoan nghênh những dấu hiệu về sự tham gia kinh tế rộng rãi hơn của chính quyền Mỹ với khu vực.

Nguồn: Báo Quốc tế

• EU cấm hàng hóa sử dụng lao động cưỡng bức
• Mexico tăng thuế hơn 500 mặt hàng nhằm bảo vệ sản xuất trong nước
• Bộ Công Thương cảnh báo dấu hiệu lừa đảo khi giao dịch xuất nhập khẩu với đối tác tại UAE
• 5 khuyến nghị giảm rủi ro khi giao dịch xuất nhập khẩu với đối tác các nước Tây Á
• Quy trình, thủ tục, hồ sơ, chứng từ XK dưa hấu sang Trung Quốc