Doanh nghiệp lơ là ESG, gần một nửa nhà đầu tư sẵn sàng rút vốn

Theo báo cáo của PwC, gần một nửa số nhà đầu tư sẵn sàng rút vốn khỏi các doanh nghiệp không tuân thủ các cam kết về môi trường, xã hội và quản trị (ESG). 

Thực tế này cho thấy, chuyển đổi xanh không còn là một xu hướng mang tính lựa chọn, mà đã trở thành yếu tố then chốt quyết định sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Nói cách khác, doanh nghiệp nào chậm chân trong hành trình chuyển đổi sẽ tự đánh mất vị thế cạnh tranh trên thị trường.

Chuyển đổi xanh: “Tấm vé” sống còn cho doanh nghiệp Việt

Việt Nam đang đứng trước bước ngoặt lớn trong hành trình phát triển kinh tế xanh, với mục tiêu cắt giảm tới 27% lượng phát thải khí nhà kính vào năm 2030 và đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Đây không chỉ là cam kết về môi trường, mà còn là chiến lược then chốt để giữ vững đà tăng trưởng và nâng cao vị thế cạnh tranh trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Theo ông Lê Quang Vịnh, Giám đốc Kinh doanh ASEAN ngành Năng lượng & Tiện ích, mục tiêu giảm phát thải 9% bằng nguồn lực trong nước, và mở rộng lên 27% với sự hỗ trợ quốc tế, là bước đi chiến lược nhằm bảo vệ nền kinh tế trước những cú sốc từ bên ngoài. "Đây là chiến lược sống còn, không còn là lựa chọn," ông Vịnh nhấn mạnh.

Tuy nhiên, theo báo cáo của PwC, gần 50% doanh nghiệp trong nước vẫn chưa triển khai hoặc triển khai chưa đầy đủ các biện pháp ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị), trong khi gần một nửa số nhà đầu tư toàn cầu sẵn sàng rút vốn khỏi các doanh nghiệp không đáp ứng các cam kết này. Cùng với đó, cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của châu Âu dự kiến có hiệu lực từ năm 2026 được dự báo sẽ tác động trực tiếp tới khoảng 40% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam, đặc biệt ở các ngành có mức phát thải cao như thép, xi măng, nhôm.

Không chỉ thị trường quốc tế, người tiêu dùng trong nước cũng ngày càng quan tâm đến yếu tố bền vững. Theo bà Trịnh Thị Lan, Giám đốc Dịch vụ Tư vấn Chuyển đổi số, Viettel Solutions, 62% Gen Z ưu tiên sản phẩm bền vững, 73% người tiêu dùng sẵn sàng trả thêm cho sản phẩm thân thiện môi trường. Đặc biệt, 85% khách hàng doanh nghiệp (B2B) yêu cầu nhà cung cấp minh bạch các chỉ số ESG.

"Apple yêu cầu 100% nhà cung cấp dùng năng lượng tái tạo vào năm 2030, Unilever sử dụng bảng điểm ESG để đánh giá đối tác. Nếu doanh nghiệp Việt không chuẩn bị, họ sẽ bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu", bà Lan cảnh báo.

Thực tế đó cho thấy chuyển đổi xanh - số không còn là xu hướng tự nguyện, mà đã trở thành tiêu chuẩn bắt buộc để doanh nghiệp tồn tại và phát triển. Trong bối cảnh đó, Chính phủ Việt Nam đang tích cực thúc đẩy hàng loạt chính sách hỗ trợ như tín dụng ưu đãi, đầu tư công nghệ sạch, phát triển các cụm công nghiệp phát thải thấp và hình thành nền kinh tế vùng ứng dụng công nghệ cao, nhằm tạo động lực nội sinh và nâng cao khả năng cạnh tranh toàn cầu.

Chuyển đổi kép đang trở thành hướng đi tất yếu

Chuyển đổi số và chuyển đổi xanh - hay còn gọi là chuyển đổi kép - đang trở thành hướng đi tất yếu, không chỉ để thích nghi với các yêu cầu toàn cầu ngày càng khắt khe, mà còn là “tấm vé” để doanh nghiệp tồn tại, mở rộng và phát triển bền vững trong tương lai. Đây không còn là xu hướng lý thuyết mà đã và đang được hiện thực hóa qua những mô hình tiên phong tại Việt Nam và trên thế giới.

Cần nhìn nhận rõ rằng, lộ trình xanh hóa không thể diễn ra trong một sớm một chiều, mà phụ thuộc rất lớn vào nội lực, khả năng thích ứng và tầm nhìn chiến lược của từng doanh nghiệp. Yếu tố đầu tiên đóng vai trò cấp thiết là năng lực ứng phó với các rủi ro môi trường - điều ngày càng hiện hữu trong bối cảnh biến đổi khí hậu. Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), 3 trong số 5 rủi ro lớn nhất toàn cầu năm 2024 đều liên quan đến môi trường, buộc các doanh nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực năng lượng, nông nghiệp, phải nâng cao năng lực dự báo và xây dựng kịch bản ứng phó linh hoạt.

Yếu tố thứ hai là hiệu quả vận hành. Trong hành trình chuyển đổi kép, việc ứng dụng công nghệ như AI và IoT không chỉ giúp tối ưu chi phí mà còn nâng cao hiệu suất. Báo cáo từ Consilience cho thấy, các doanh nghiệp áp dụng AI vào bảo trì dự đoán đã tăng hiệu quả vận hành tới 40%, trong khi 41% doanh nghiệp quản lý chuỗi cung ứng tiết kiệm được từ 10–19% chi phí nhờ chuyển đổi số.

Yếu tố then chốt thứ ba chính là khả năng mở rộng kinh doanh song hành với phát triển bền vững. Các nghiên cứu quốc tế chỉ ra rằng doanh nghiệp triển khai chuyển đổi kép có tốc độ tăng trưởng cao gấp 25 lần so với doanh nghiệp chỉ theo đuổi một trong hai lộ trình. Tại EU, nhóm doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi kép cũng ghi nhận mức tăng trưởng thị phần đáng kể, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao và sản xuất thực phẩm sạch.

Thực tế cho thấy đã có nhiều doanh nghiệp tiên phong gặt hái được kết quả cụ thể từ chiến lược chuyển đổi kép. Unilever, chẳng hạn, đã nâng độ chính xác trong phân tích phản hồi khách hàng tại nhà máy Tinsukia (Ấn Độ) lên 97%, đồng thời tăng tỷ lệ giao hàng trực tiếp từ 8% (năm 2018) lên 16% hiện nay, hướng tới mục tiêu 25% vào năm 2026. Tại Việt Nam, Vinamilk đầu tư hệ thống điện mặt trời với tổng công suất 72,55 MWp tại trụ sở, 13 trang trại và 10 nhà máy, giúp giảm gần 85.000 tấn CO₂, tương đương việc trồng 4,6 triệu cây xanh. Trong khi đó, Viettel triển khai mô hình trạm viễn thông tiết kiệm năng lượng, giúp tiết giảm khoảng 30% chi phí vận hành - tương đương 2-3 triệu USD mỗi năm.

Theo Viettel Solutions, để thực hiện thành công chuyển đổi kép, doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược tổng thể dựa trên 5 trụ cột: công nghệ, dữ liệu, vận hành, văn hóa tổ chức và định hướng xanh. Cốt lõi là đầu tư vào các công nghệ nền tảng gồm AI, IoT, Blockchain, điện toán đám mây và Digital Twins. Ngoài ra, tăng cường hợp tác công - tư, liên kết ngành, và chủ động hội nhập vào các hệ sinh thái đổi mới toàn cầu sẽ là yếu tố quyết định khả năng bứt phá.

Trong bối cảnh cánh cửa thương mại toàn cầu ngày càng gắn chặt với tiêu chí ESG và năng lực xanh hóa, doanh nghiệp Việt không còn nhiều thời gian để chần chừ. Chuyển đổi số - xanh không chỉ là một xu thế, mà là con đường sống còn. Doanh nghiệp nào hành động sớm, doanh nghiệp đó sẽ nắm ưu thế trong cuộc đua toàn cầu. Ngược lại, chậm chuyển đổi là tự mình tụt lại phía sau.

Nguồn: Tạp chí Doanh nghiệp & Kinh tế xanh