Một loạt động thái mới từ chính sách áp thuế của Mỹ và chính quyền ông Donald Trump cùng các biện pháp trả đũa thương mại của các nước khiến các ngành hàng xuất khẩu Việt Nam đứng trước những rủi ro, thách thức mới.

Đây là những lo ngại được đưa ra tại hội nghị giao ban xúc tiến thương mại của hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài được Bộ Công Thương tổ chức ngày 4-3. 

Theo các chuyên gia và đại diện các hiệp hội ngành hàng, không chỉ đối diện với rủi ro trong hoạt động xuất khẩu, hàng Việt cũng sẽ chịu sức ép cạnh tranh ngay tại thị trường nội địa khi hàng ngoại tràn vào khai thác thị trường mới.

Chi phí vận chuyển tăng, nguy cơ bị áp thuế

Là ngành chịu tác động trực tiếp từ chính sách thuế, ông Đinh Quốc Thái - tổng thư ký Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) - cho hay trong ngắn hạn thép Việt Nam vẫn có cơ hội xuất khẩu vào Mỹ nhưng lợi thế này nhanh chóng mất đi vì các quyết định điều tra phòng vệ thương mại khi các nhà sản xuất thép đang đối diện với nhiều vụ kiện phòng vệ thương mại.

Về dài hạn, khi các nước lớn sản xuất thép bị áp thuế và điều tra phòng vệ thương mại sẽ khiến các nước đẩy mạnh tìm kiếm các thị trường tiêu thụ trong đó có Việt Nam. Trong thực tế, do thép Trung Quốc bị Mỹ áp thuế nên đã đẩy lượng lớn hàng hóa của nước này vào Việt Nam, tạo sự cạnh tranh gay gắt cho thị trường nội địa.

"Bối cảnh dư thừa công suất toàn cầu, các nước gia tăng biện pháp bảo hộ khiến thép Việt Nam gặp khó trong thị trường nội địa và xuất khẩu. Chưa kể, việc Mỹ điều tra các doanh nghiệp logistics và đội tàu Trung Quốc sẽ khiến gia tăng chi phí, tăng giá vận tải do không thuê tàu của Trung Quốc" - ông Thái nói.

Trong khi đó, ông Ngô Sỹ Hoài - phó chủ tịch kiêm tổng thư ký Hiệp hội Gỗ và lâm sản Việt Nam - cho biết xuất khẩu vào Mỹ là đồ mộc, nội ngoại thất tức là sản phẩm đã qua chế biến sâu, có giá trị gia tăng cao. Tuy vậy doanh nghiệp vẫn rất băn khoăn, lo lắng, thậm chí là thấp thỏm trước sắc lệnh áp thuế, điều tra của Mỹ với các mặt hàng nhập khẩu vào Mỹ nói chung và mặt hàng gỗ nói riêng.

Theo tính toán, nếu áp thuế đối ứng vào tổng kim ngạch hàng hóa của Việt Nam xuất khẩu vào Mỹ là vô cùng lớn, sẽ khiến doanh nghiệp Việt Nam không thể trụ được vì biên độ lợi nhuận ngành gỗ không thể đủ bù đắp chi phí tăng thuế. 

"Trong khi đó sản phẩm đồ gỗ nội ngoại thất chiếm 38 - 40% tổng kim ngạch nhập khẩu của Mỹ nên nếu áp thuế sẽ thiệt hại rất lớn", ông Hoài bày tỏ lo ngại.

Kiểm soát chặt xuất xứ, hạn chế nguy cơ bị áp thuế

Với ngành sản xuất chế biến chế tạo, bà Trương Thị Chí Bình - phó chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam (VASI) - cho hay nhu cầu nhập khẩu linh kiện của Việt Nam vào Mỹ đang tăng cao. Cùng với đó doanh nghiệp Trung Quốc đầu tư vào Việt Nam rất nhiều.

Vì vậy lượng đơn hàng tăng có thể làm cho tăng trưởng xuất khẩu của ngành trong thời gian tới sẽ tăng mạnh. Đây là tín hiệu tích cực nhưng nếu tăng trưởng nhanh có thể dẫn tới nguy cơ bị áp thuế. Vì vậy bà Bình mong muốn có chính sách về xuất xứ cho sản phẩm sản xuất, hàng hóa trong nước được chi tiết, kỹ lưỡng hơn để tránh được các nguy cơ áp thuế.

Tham tán thương mại - trưởng chi nhánh Thương vụ Việt Nam tại Trung Quốc Nông Đức Lai cho rằng việc hàng xuất khẩu Trung Quốc bị đánh thuế thêm 10% sẽ tác động rất lớn đến nền kinh tế và thương mại Việt Nam. Bởi đây đều là những đối tác thương mại quan trọng hàng đầu, trong đó Trung Quốc là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam.

Theo ông Lai, khi bị hạn chế sang Mỹ và các nước EU, hàng hóa Trung Quốc sẽ phải tìm thị trường thay thế, trong đó có thể có Việt Nam. Điều này tạo ra sức ép cạnh tranh gay gắt hơn với hàng hóa nội địa. Cùng với đó, áp lực lên tỉ giá đồng nhân dân tệ bắt buộc Trung Quốc phải có động thái điều chỉnh để hỗ trợ cho xuất khẩu.

Nước này khi chuyển hướng ra thị trường khác sẽ sản xuất hàng hóa tiêu chuẩn thấp hơn và tranh giành đơn hàng với các nước, tác động tới xuất khẩu của chúng ta. Tuy vậy ông Lai kỳ vọng Việt Nam có thể tiếp tục đón nhận làn sóng dịch chuyển đầu tư.

Doanh nghiệp Việt sẽ có cơ hội tham gia chuỗi cung ứng và trở thành trung tâm sản xuất. Làn sóng này sẽ góp phần tạo việc làm và nâng cao trình độ tay nghề. "Trung Quốc kích thích tiêu dùng trong nước sẽ giúp tăng nhu cầu nhập khẩu, mở thêm cơ hội cho hàng hóa Việt Nam thâm nhập vào thị trường sâu rộng hơn", ông Lai nói.

Nguồn: Báo Tuổi trẻ

• Thuế đối ứng của Hoa Kỳ: Thời điểm để nhìn lại năng lực nội tại
• VCCI tổ chức hội thảo về thuế đối ứng của Hoa Kỳ
• Ông Trump nâng thuế hàng Trung Quốc lên mức 'không tưởng' 245%
• Mỹ chuẩn bị điều tra dược phẩm, chất bán dẫn nhập khẩu làm cơ sở áp thuế mới
• Khai thác FTA: Định hình nông nghiệp Việt Nam phát triển bền vững