Đợt leo thang thuế quan mới nhất của Mỹ có nguy cơ làm cho chiến tranh thương mại Mỹ - Trung nóng trở lại, khiến người tiêu dùng Mỹ có thể sẽ phải chịu chi phí tiêu dùng cao hơn.

Những năm 2000, việc Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đã giúp nhiều nền kinh tế hưởng lợi từ hàng giá rẻ Trung Quốc. Thế nhưng, người Mỹ có thể sẽ phải chuẩn bị một tương lai khác khi hàng hóa từ Trung Quốc trở nên đắt đỏ hơn với mức thuế mới của Mỹ.

Mỹ chưa thoát khỏi "bóng ma" lạm phát 

Động thái tăng thuế mới nhất của Tổng thống Joe Biden đối với hàng hóa Trung Quốc diễn ra vào lúc nền kinh tế Mỹ vẫn chưa thoát khỏi bóng ma lạm phát bùng nổ nhanh nhất trong 40 năm qua. 

Ông David Autor, chuyên gia kinh tế tại Viện Công nghệ Massachusetts, cảnh báo người tiêu dùng Mỹ phải chuẩn bị “thực hiện một sự đánh đổi” với cuộc chiến thuế quan Mỹ - Trung. Ông nói: “Nếu bạn muốn đạt đến điểm mà Mỹ duy trì và giành lại vị trí dẫn đầu trong các lĩnh vực công nghệ này, bạn sẽ phải trả nhiều tiền hơn. Và không rõ là nó có hiệu quả hay không.”

Robert Lighthizer, cựu Đại diện thương mại dưới thời Tổng thống Donald Trump, nói rằng việc đánh đổi giá tiêu dùng cao hơn để tăng việc làm trong ngành sản xuất là điều đáng làm. Ông nói: “Quan điểm của tôi là sản xuất là mục đích cuối cùng, và cộng đồng an toàn và hạnh phúc là mục tiêu cuối cùng. Bạn nên sẵn sàng trả giá cho điều đó.”

Mặt khác, nhiều nhà kinh tế ủng hộ quan điểm thương mại ít hạn chế hơn với Trung Quốc đã chỉ trích kế hoạch của cả ông Biden lẫn ứng cử viên Cộng Hòa Donald Trump - những người đều theo đuổi cách tiếp cận ngày càng cứng rắn và xa rời Trung Quốc. Ngoài lý do nguy cơ tăng giá đối với người mua sắm ở Mỹ, họ cho rằng chính sách này có thể làm chậm tốc độ tăng trưởng kinh tế.

Glenn Hubbard, nhà kinh tế học của Đại học Columbia, người đứng đầu Hội đồng Cố vấn Kinh tế Nhà Trắng dưới thời cựu Tổng thống George W. Bush, cho biết: “Chúng ta sẽ làm tổn hại đến năng suất của mình khi chi tiêu quá mức cho những thứ này”.

Quan điểm này cho rằng việc cắt đứt sự cạnh tranh của Trung Quốc có thể buộc các công ty và người tiêu dùng phải chi tiền cho hàng nội địa đắt tiền một cách giả tạo, thay vì vào các sản phẩm mới và sáng tạo sẽ tạo ra các ngành công nghiệp mới và việc làm mới.

Ảnh hưởng ra sao tới kết quả bầu cử?

Chính sách kinh tế hiện nay tác động rất nhiều tới tâm lý cử tri Mỹ trước thềm bầu cử Tổng thống Mỹ. Và nếu giá hàng hóa tăng lên, nguy cơ đối với Tổng thống Joe Biden không phải là nhỏ, theo các nhà phân tích.

Hướng đi hiện nay của ông Biden trong việc xây dựng một chính sách thương mại thành công và lâu dài với Trung Quốc là chi tiêu công nhiều hơn nhằm tăng tốc ngành sản xuất trong nước và đạt lợi thế về giá. Điều đó bao gồm các khoản trợ cấp khổng lồ cho chất bán dẫn và sản xuất công nghệ cao khác, cũng như tiến xa hơn trong việc thực thi.

Jennifer Harris, người đứng đầu Sáng kiến Kinh tế và Xã hội tại Quỹ William và Flora Hewlett, nhận xét cử tri sẽ không hài lòng nếu các chính sách của ông Biden không giúp nhanh chóng hạ giá các sản phẩm sản xuất tại Mỹ. Bà nói: “Người Mỹ muốn cả hai thứ và họ sẽ trở nên khó chịu khi giá cả tăng cao.

Các cuộc thăm dò cho thấy cử tri đã cực kỳ không hài lòng về việc tăng giá, liên quan đến những khó khăn trong chuỗi cung ứng cũng như các biện pháp kích thích của chính phủ và ngân hàng trung ương khi thế giới thoát khỏi cuộc suy thoái do Covid-19.

Lo ngại lạm phát đang đè nặng lên cơ hội tái đắc cử của ông Biden. Các trợ lý hiện tại và trước đây của Biden hy vọng họ cũng sẽ không làm mất uy tín chiến lược chính sách kinh tế của ông Biden nếu ông giành được nhiệm kỳ thứ hai. Giá cao hơn liên tục từ các mức thuế mới cũng có thể ảnh hưởng đến sự chấp thuận của ông Trump nếu ông giành lại Nhà Trắng.

Ông Autor cho rằng, xét về mặt kinh tế, ông không muốn quay lại kỷ nguyên thương mại Trung Quốc trước đây. Nhìn chung, ông khen ngợi những nỗ lực của ông Biden, bao gồm cả chính sách Trung Quốc của ông, nhưng nói rằng Tổng thống nên “từ bỏ” việc hỗ trợ cho một số lĩnh vực của nền kinh tế mà Trung Quốc đã đẩy chi phí xuống cực thấp, như pin mặt trời.

Việt Nam có thể hưởng lợi?

Việc Hoa Kỳ áp dụng mức thuế mới đối với hàng hóa Trung Quốc có thể mang đến cơ hội đáng kể để Việt Nam có được chỗ đứng vững chắc hơn trên thị trường toàn cầu. Khi các nhà nhập khẩu Mỹ tìm cách tránh chi phí gia tăng liên quan đến sản phẩm Trung Quốc, Việt Nam có thể nổi lên như một lựa chọn thay thế hấp dẫn.

Theo mức thuế mới nhất, các lĩnh vực công nghệ quan trọng như xe điện, chất bán dẫn, pin xe điện và linh kiện pin được chính quyền ông Biden tập trung nhất. Xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc bị áp thuế tăng gấp 4 lần, từ 25% lên tới 100%.

Mặc dù đa phần đều thuộc lĩnh vực công nghệ cao - nơi Việt Nam không có nhiều lợi thế - nhưng các doanh nghiệp sản xuất cũng có thể tìm thấy cơ hội từ các sản phẩm có giá trị thấp hơn, như găng tay y tế hay một số loại thiết bị bảo hộ cá nhân như khẩu trang. Chỉ riêng mặt hàng ống tiêm và kim tiêm của Trung Quốc từ nay cũng bị áp thuế lên tới 50% từ mức 0 sau khi quy định có hiệu lực.

Nguồn: Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp

• Bản câu hỏi điều tra vụ việc liên quan đến sản phẩm thép mạ từ Trung Quốc và Hàn Quốc
• Ngành thép với những cuộc điều tra phòng vệ thương mại
• BRICS tạm dừng kết nạp thành viên mới
• Tắc nghẽn nghiêm trọng tại cảng container lớn thứ hai thế giới do tác động toàn cầu của Biển Đỏ
• Nguyên nhân Trung Quốc ngừng nhập sầu riêng từ một số vùng trồng Việt Nam