Từ năm 2029, các công ty ở Châu  u sẽ phải chứng minh việc bảo vệ môi trường và nhân quyền trong toàn bộ chuỗi cung ứng của họ, bao gồm cả các đối tác cung ứng.

Trong tháng 3, một đạo luật mới về thẩm định chuỗi cung ứng - Chỉ thị Thẩm định Tính bền vững của Doanh nghiệp (CSDDD) - đã nhận được sự ủng hộ của đa số chính phủ Châu Âu. Dự kiến, nó sẽ được toàn thể Nghị viện châu Âu bỏ phiếu thông qua sau khi Ủy ban các vấn đề pháp lý của cơ quan đó phê duyệt phiên bản sửa đổi.

Chỉ thị này là một phần của Thỏa thuận Xanh của EU và nằm cùng với các quy định mới khác như Chỉ thị Báo cáo Bền vững Doanh nghiệp của EU (CSRD), trong đó tập trung vào các báo cáo về tính bền vững. Với quy định này, các doanh nghiệp muốn hoạt động tại thị trường EU phải đáp ứng thêm một số quy định nghiêm ngặt về môi trường và quyền con người.

Kể từ khi EU thúc đẩy Thỏa thuận Xanh, hàng loạt lĩnh vực của nền kinh tế có quy mô hơn 19 nghìn tỷ USD đã được xem xét lại nhằm đáp ứng các mục tiêu giảm phát thải của khối. Chiến lược này phù hợp với xu thế phát triển của những lĩnh vực mới nổi như công nghệ, số hóa, năng lượng tái tạo. Nhưng đồng thời, các ngành sản xuất truyền thống phải đối mặt với nhiều áp lực hơn trong việc đáp ứng được các tiêu chí môi trường mới.

CSDDD là gì?

Chỉ thị này sẽ yêu cầu các công ty lớn phải thẩm định chuỗi cung ứng của họ để xác định các vấn đề như lao động cưỡng bức và thiệt hại về môi trường. Việc thẩm định sẽ rất quan trọng vì các công ty sẽ cần chứng minh rằng họ đang tuân thủ các quyền con người và bảo vệ môi trường trong chuỗi cung ứng của mình, bao gồm cả hoạt động của chính họ và của nhà cung cấp. Các công ty cũng sẽ phải chứng minh hành động khắc phục mà họ đang thực hiện để giải quyết mọi vấn đề phát sinh.

Theo đó, các công ty sẽ được yêu cầu xây dựng các kế hoạch hành động phòng ngừa và thuyết phục các đối tác kinh doanh trực tiếp của họ đồng ý tuân thủ các kế hoạch đó. Sau khi các thỏa thuận này được thực hiện, các doanh nghiệp châu Âu cũng sẽ phải kiểm tra xem các nhà cung cấp của họ có đáp ứng các yêu cầu đặt ra hay không.

Những công ty nào bị ảnh hưởng?

Theo Reuters, đa số chấp thuận chỉ thị này được đưa ra sau các cuộc thảo luận căng thẳng xung quanh lo ngại đạo luật này sẽ là "gánh nặng quan liêu" lớn đối với các doanh nghiệp và khiến các công ty châu Âu gặp bất lợi trong cạnh tranh quốc tế .

Một trở ngại khác là việc xác định những gì tạo nên một công ty lớn. Ban đầu, Ủy ban Châu Âu đã xác định ngưỡng cho một công ty lớn là có doanh thu ròng trên toàn thế giới là 150 triệu euro và 500 nhân viên, nhưng điều này đã được sửa đổi thành doanh thu ròng trên toàn thế giới là hơn 450 triệu euro (416 triệu USD) và 1.000 nhân viên.

Reuters cho biết dự luật này, nếu được thông qua, sẽ được thực hiện trong hơn một năm, bắt đầu với các công ty có doanh thu 1,5 tỷ euro (1,4 tỷ USD) và hơn 5.000 nhân viên. Theo thời gian, luật này cũng sẽ áp dụng cho các doanh nghiệp ngoài EU có doanh thu đáng kể trong khối.

Trong khi sáng kiến này được các nhóm nhân quyền và môi trường hoan nghênh, một số người đã chỉ ra rằng dự luật mới nhất đã loại hơn 2/3 các công ty châu Âu ra khỏi phạm vi áp dụng. Họ lo ngại rằng sự xói mòn này có thể làm cho đạo luật này kém hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, CSDDD sẽ không chỉ hoàn thiện luật Thỏa thuận Xanh của EU mà còn điều chỉnh luật của mình phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế về thẩm định liên quan đến nhân quyền. Chúng bao gồm Nguyên tắc hướng dẫn của Liên hợp quốc về kinh doanh và nhân quyền, Hướng dẫn của OECD dành cho doanh nghiệp đa quốc gia và Hướng dẫn thẩm định của OECD về ứng xử kinh doanh có trách nhiệm.

Thực hiện là điều bắt buộc

Các chuyên gia cho biết, đối với các công ty sẽ thuộc phạm vi điều chỉnh của CSDDD, việc xác định các chiến lược tuân thủ và thực hiện hiện nay là rất quan trọng. Theo luật được đề xuất, mỗi quốc gia thành viên EU sẽ chỉ định một cơ quan giám sát để kiểm tra sự tuân thủ của công ty. Các quốc gia thành viên cũng sẽ hợp tác thông qua Mạng lưới các cơ quan giám sát châu Âu. Các cơ quan này có thể tiến hành điều tra và áp dụng các hình phạt không tuân thủ – bao gồm mức phạt lên tới 5% doanh thu ròng trên toàn thế giới của công ty.

Trên thực tế, các công ty sẽ cần phác thảo rõ ràng các chính sách thẩm định và thực hiện đánh giá rủi ro để ưu tiên những rủi ro môi trường và nhân quyền quan trọng nhất trong chuỗi cung ứng của họ. Sau đó, những rủi ro này phải được giải quyết thông qua nhiều biện pháp khác nhau, bao gồm việc tích hợp các quy tắc ứng xử vào hợp đồng với nhà cung cấp, cũng như thiết lập cơ chế khiếu nại. Họ cũng sẽ phải đưa ra biện pháp khắc phục trong trường hợp họ đã góp phần gây ra tác động.

Mức độ nghĩa vụ của các công ty, vốn là chủ đề tranh cãi gay gắt trong những tuần gần đây, sẽ được làm rõ trong dự thảo cuối cùng.

Các chuyên gia lưu ý rằng CSDDD không yêu cầu cụ thể khả năng truy xuất nguồn gốc của chuỗi cung ứng, nhưng các công ty sẽ cần chuẩn bị sẵn sàng sự hiểu biết toàn diện về hoạt động của nhà cung cấp của họ. Họ cũng phải thiết lập các lộ trình để theo dõi và mua sắm trong chuỗi cung ứng, thiết lập các chính sách thẩm định (nếu chưa có) và đào tạo các nhóm mua sắm và sản phẩm, cùng các hành động khác.

Nguồn: Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp

• EU cấm BPA trong vật liệu tiếp xúc thực phẩm, đồ uống: Doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam ứng phó ra sao?
• Hỗ trợ doanh nghiệp phát triển trong nền kinh tế xanh
• Để hàng Việt ‘bám rễ’ thị trường Hoa Kỳ
• Phát triển KCN xanh, bền vững-Bảo đảm lợi nhuận lâu dài, giảm thiểu rủi ro môi trường và xã hội
• Cơ chế hợp tác kinh tế, thương mại Việt Nam - Mỹ phát huy hiệu quả trong năm 2024