Tin tức

Tạo lập môi trường pháp lý đầy đủ thúc đẩy giải quyết hiệu quả tranh chấp thương mại

29/08/2022    356

Sáng 26/8, tại Hà Nội, Viện Nghiên cứu lập pháp thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội phối hợp với Ban Chủ nhiệm Đề tài khoa học cấp Bộ "Hoàn thiện pháp luật giải quyết tranh chấp kinh tế góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia" tổ chức hội thảo “Phương thức giải quyết tranh chấp thương mại - Thực trạng và kiến nghị”. TS.Lê Hải Đường, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp và TS.Nguyễn Ngọc Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội đồng chủ trì hội thảo.

Tham dự hội thảo có đại diện các cơ quan như: Bộ Tư pháp, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam;… cùng các chuyên gia, nhà nghiên cứu đến từ Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC); Học viện Tư pháp; Viện Khoa học Pháp lý; Hội Luật gia Việt Nam;…

Phát biểu khai mạc hội thảo, TS.Lê Hải Đường nêu rõ, thực tế, trong thời gian qua, đã có không ít doanh nghiệp gặp rủi ro khi mua bán, đầu tư, hoạt động dịch vụ với các đối tác trong nước và nước ngoài. Đặc biệt khi tranh chấp xảy ra, doanh nghiệp thường lúng túng trong việc xử lý.

TS.Lê Hải Đường khẳng định, thực tế này đặt ra yêu cầu áp dụng các hình thức và phương thức giải quyết tranh chấp thương mại phù hợp, có hiệu quả và trở thành một đòi hỏi khách quan để bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể kinh tế, qua đó, tạo lập môi trường pháp lý lành mạnh để thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế-xã hội.

 Phát biểu tại hội thảo, TS.Nguyễn Ngọc Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cũng cho biết, tranh chấp thương mại là những mâu thuẫn về quyền và nghĩa vụ giữa các bên trong quá trình thực hiện các hoạt động thương mại. Trong kinh doanh, đầu tư quốc tế, việc tranh chấp là không thể tránh khỏi, đặc biệt là khi mở cửa, hội nhập, các doanh nghiệp Việt Nam phải tuân thủ theo “luật chơi” quốc tế trên một thị trường toàn cầu rộng lớn. Giao dịch có yếu tố nước ngoài chịu sự điều chỉnh, ảnh hưởng của các hệ thống pháp luật, thông lệ thương mại và văn hóa kinh doanh khác nhau càng khiến nguy cơ tranh chấp thương mại gia tăng. Các mô hình kinh doanh mới, Cách mạng công nghiệp 4.0 dẫn tới những thay đổi trong cách thức giải quyết tranh chấp (Tòa án điện tử, xét xử trực tuyến…) và phạm vi thẩm quyền giải quyết các tranh chấp.

Theo quy định của pháp luật, hiện có 04 phương thức giải quyết tranh chấp thương mại, gồm: Thương lượng, hòa giải, Tòa án hoặc trọng tài thương mại. Mỗi phương thức trên đều có những ưu điểm, hạn chế nhất định, phụ thuộc vào sự lựa chọn của các chủ thể có nhu cầu giải quyết tranh chấp.

TS.Nguyễn Ngọc Sơn nhấn mạnh, về bản chất, khi có tranh chấp thương mại xảy ra, các bên trong tranh chấp đều mong muốn tìm được biện pháp giải quyết tranh chấp đảm bảo tốt nhất quyền lợi, giảm thiểu sự ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa các bên, ít tốn kém về thời gian và tiền bạc. Vì vậy, việc lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp là vô cùng quan trọng.

Tại hội thảo, các chuyên gia tập trung cho ý kiến làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về tranh chấp thương mại và phương thức giải quyết tranh chấp thương mại; phân tích thực trạng quy định pháp luật và thực tiễn áp dụng các phương thức giải quyết tranh chấp thương mại thông qua hòa giải, thương lượng, trọng tài thương mại và Tòa án; kinh nghiệm của một số nước về vấn đề giải quyết tranh chấp thương mại, cơ chế giải quyết tranh chấp kinh tế của WTO; thực tiễn áp dụng phương thức giải quyết tranh chấp thương mại bằng hình thức trực tuyến trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 và trong bối cảnh covid-19  … Trên cơ sở đó, các chuyên gia cũng đề xuất một số kiến nghị, giải pháp cụ thể góp phần tiếp tục nâng cao hiệu quả giải quyết tranh chấp thương mại phù hợp với điều kiện thực tiễn hiện nay.

Góp ý tại hội thảo, Ths. Vũ Lê Giang, Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế, Bộ Tư pháp cho rằng, mỗi phương thức giải quyết tranh chấp thương mại đều có những ưu điểm và hạn chế nhất định. “Có thể thấy các biện pháp giải quyết tranh chấp như một chuỗi liên kết chứ không tồn tại độc lập. Mỗi biện pháp có ưu thế và hạn chế riêng mà các bên có thể cân nhắc lựa chọn phù hợp với bối cảnh của mình. Điều quan trọng là các bên tranh chấp phải am hiểu về từng phương thức này để vận dụng khi có tranh chấp phát sinh.”, Ths. Vũ Lê Giang lưu ý.

Theo Luật sư Vũ Ánh Dương, Tổng Thư ký Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC), trọng tài đang ngày càng phát triển và trở thành một trong những phương thức tối ưu nhất để giải quyết tranh chấp có yếu tố nước ngoài.

Trên cơ sở phân tích, đánh giá vai trò và ý nghĩa của phương thức trọng tài, Luật sư Vũ Ánh Dương kiến nghị giải pháp nâng cao hiệu quả trọng tài thương mại. Trong đó nhấn mạnh, cần sớm sửa đổi Luật Trọng tài Thương mại 2010 theo các tiêu chuẩn Luật Mẫu UNCITRAL về trọng tài thương mại quốc tế. “Luật Mẫu UNCITRAL được coi là tiêu chuẩn vàng về trọng tài thương mại, UNCITRAL liệt kê Danh sách 83 quốc gia trên thế giới áp dụng Luật Mẫu UNCITRAL, Việt Nam không có tên. Việc được liệt kê vào danh sách quốc gia Luật Mẫu UNCITRAL giúp tăng tính hấp dẫn của hoạt động trọng tài của quốc gia, tạo môi trường pháp lý, môi trường đầu tư kinh doanh hấp dẫn hơn, thúc đẩy trọng tài và các dịch vụ bổ trợ phát triển,…” Luật sư Vũ Ánh Dương cho biết.

Đối với phương thức hòa giải thương mại,Giám đốc Trung tâm liên kết đào tạo luật sư thương mại quốc tế Nguyễn Thị Minh Huệ - Học viện Tư pháp cho rằng, bên cạnh những kết quả đạt được, hệ thống pháp luật của Việt Nam về hòa giải thương mại vẫn cần được nâng cấp. Theo bà Nguyễn Thị Minh Huệ, việc văn bản pháp luật có hiệu lực trực tiếp nhất về hòa giải mới chỉ là Nghị định khiến hiệu quả triển khai hoạt động hòa giải thương mại vẫn còn hạn chế. Bên cạnh đó, Nghị định 22/2017/NĐ-CP vẫn còn thiếu vắng những quy định cụ thể hóa một trong những nghĩa vụ quan trọng nhất của hòa giải viên là nghĩa vụ bảo mật thông tin; thiếu vắng các quy định về hòa giải thương mại trực tuyến;…

Đồng tình với quan điểm này, Luật sư Nguyễn Hưng Quang cho rằng, cần nghiên cứu, tổng kết hoạt động hòa giải thương mại theo Nghị định 22/2017/NĐ-CP để có thể xây dựng Luật Hòa giải thương mại, trong đó có bao gồm các vấn đề đang được quy định Bộ  luật Tố tụng dân sự 2015 và các luật khác, như thủ tục công nhận kết quả hòa giải thành, thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự với thời gian giải quyết hòa giải ngoài Tòa án;…

Cũng tại hội thảo, nhiều ý kiến chuyên gia cho rằng, một trong những phương thức giải quyết tranh chấp được coi là phù hợp với yêu cầu và thách thức của thực trạng tranh chấp hiện nay và trong tương lai là giải quyết tranh chấp trực tuyến.

Bên cạnh đó, có ý kiến lưu ý, mặc dù đang gặp phải trục trặc tạm thời, cơ chế giải quyết tranh chấp trong WTO cho tới nay vẫn là cơ chế đa phương xử lý các tranh chấp thương mại quốc tế giữa các nền kinh tế phổ biến và hiệu quả nhất từng được ghi nhận. Với tư cách thành viên WTO, Việt Nam cũng đã sử dụng và hưởng lợi từ cơ chế này. Và mặc dù được thiết kế chỉ cho các Chính phủ thành viên WTO, đây vẫn có thể là cơ chế rất hiệu quả để bảo vệ các lợi ích của doanh nghiệp Việt Nam thông qua việc bảo đảm rằng các Thành viên WTO đối tác với Việt Nam tuân thủ đầy đủ và nghiêm túc các cam kết của họ trong WTO.

Kết luận hội  thảo, TS.Lê Hải Đường ghi nhận và đánh giá cao các ý kiến tham luận, phát biểu thảo luận của các chuyên gia, nhà nghiên cứu. Cho rằng, kết quả của hội thảo là thông tin khoa học quan trọng, TS.Lê Hải Đường đề nghị, Ban Chủ nhiệm đề tài nghiên cứu, tiếp thu đầy đủ và tiếp tục hoàn thiện nội dung Đề tài đảm bảo chất lượng cao nhất.

Khẳng định đây là nội dung khó, có giá trị lý luận cũng như thực tiễn cao, TS.Lê Hải Đường nhấn mạnh, kết quả nghiên cứu của Đề tài dự kiến sẽ đưa lại những khuyến nghị thiết thực trong việc tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp luật về giải quyết tranh chấp kinh tế, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia cũng như có giá trị thông tin tham khảo hữu ích trong hoạt động nghiên cứu./.

Nguồn: Cổng thông tin điện tử Quốc hội Việt Nam

Các bài khác