Cái gọi là "chiến tranh lạnh công nghệ" đang nhanh chóng trở thành chiến trường quyết định trong cuộc cạnh tranh giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, Mỹ và Trung Quốc. Dường như thế trận đang không chiều lòng Washington.

Mới đây, trên trang ABC, hai tác giả Matt Henry và Matthew Carney có bài viết nhận định về cuộc chiến công nghệ ngày càng gay cấn giữa Mỹ và Trung Quốc.

Chiến tranh lạnh công nghệ

Trong một không gian làm việc yên tĩnh gần khu chợ điện tử Huaqiangbei nhộn nhịp ở Thâm Quyến, Trung Quốc, kỹ sư Xiong Chang với tay lấy một thiết bị bằng kim loại trên bàn làm việc ở phía sau.

Vật này có thể trông không đặc biệt nhưng là một minh chứng điển hình nhất về lý do tại sao công ty khởi nghiệp công nghệ có trụ sở tại Vương quốc Anh của Chang đã chọn "Thung lũng Silicon của Trung Quốc" làm bến đỗ ở châu Á.

Anh Chang nói: “Giá bán của bộ phận này tại một nhà máy ở Mỹ rơi vào khoảng vài nghìn USD và người mua chỉ có thể nhận hàng trong khoảng hai, ba tuần sau khi đặt. Tuy nhiên, cũng chính bộ phận kim loại này, chúng tôi có thể mua tại một nhà máy địa phương và nhận hàng trong 2-3 ngày với giá chưa đến 100 USD”.

Hiện công ty của Chang đang chế tạo một mẫu robot nông nghiệp để diệt cỏ bằng cách phun dầu nóng, giúp giải quyết vấn đề kháng thuốc diệt cỏ vốn đang khiến các ông chủ nông trại trên toàn thế giới đau đầu.

Đây chỉ là một trong số rất nhiều doanh nghiệp công nghệ khởi nghiệp có trụ sở tại Thâm Quyến, nơi rất gần với đặc khu hành chính Hong Kong.

Nhìn lại lịch sử, cho đến những năm 1980, Thâm Quyến vẫn chỉ là một làng chài “ngủ yên” với dân số chưa đến 100.000 người.

Ngày nay, nơi đây là một đô thị rộng lớn, sầm uất với các tòa nhà cao tầng và là nơi sinh sống của 12,5 triệu cư dân cũng như nhiều “ông lớn” công nghệ của Trung Quốc, bao gồm cả Huawei.

Kỹ sư Chang nói, Huaqiangbei, chợ điện tử lớn nhất thế giới, là "thánh địa của phần cứng", nơi bạn có thể tìm thấy bất kỳ bộ phận nào để chế tạo bất kỳ loại thiết bị điện tử nào.

Chang nói: "Tôi nghĩ điều họ nói thực sự đúng - một tháng ở Thâm Quyến bằng 4 tháng ở bất kỳ nơi nào khác trên thế giới".

Trong khi Mỹ từ lâu đã có lợi thế về công nghệ, Trung Quốc hiện cũng đang bắt kịp nhanh chóng với sự đầu tư mạnh vào trí tuệ nhân tạo (AI), robot, 5G và 6G, vi mạch và công nghệ giám sát.

Tổng thống Mỹ Joe Biden đang lên kế hoạch cho một gói tài chính trị giá 330 tỷ USD để tăng cường đầu tư vào R&D (nghiên cứu và phát triển), lưu ý rằng, cuộc cạnh tranh chiến lược với Trung Quốc không khác gì một trận chiến để "giành chiến thắng trong thế kỷ XXI".

Cái gọi là "chiến tranh lạnh công nghệ" đang nhanh chóng trở thành chiến trường quyết định trong cuộc cạnh tranh giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Mỹ đã tìm cách kiềm chế sự trỗi dậy của Trung Quốc với các biện pháp như cấm mạng 5G của Huawei ở Mỹ, cấm các công ty Mỹ cung cấp phần mềm và linh kiện cho các công ty công nghệ Trung Quốc.

Năm ngoái, chính quyền của cựu Tổng thống Trump cũng đã cấm TikTok ở Mỹ vì lo ngại ứng dụng này có thể thu thập dữ liệu cá nhân của người dùng.

Nhưng các nhà phân tích cảnh báo, những cuộc biện pháp này chỉ đang làm xấu đi một "bức màn sắt kỹ thuật số" giữa Trung Quốc và phương Tây.

Họ nói rằng thế giới đang được chia thành hai hệ sinh thái công nghệ cạnh tranh và loại trừ lẫn nhau, mỗi hệ sinh thái có internet, phần cứng, truyền thông và nền tảng tài chính riêng.

Ông Apjit Walia, Trưởng bộ phận chiến lược công nghệ toàn cầu của ngân hàng Deutsche Bank, nói: “Cuộc chiến công nghệ là một thế giới có hai nhóm quốc gia với hai tiêu chuẩn đối lập nhau. Cho dù đó là cách bạn làm việc với máy tính, cách bạn giao tiếp với thiết bị cầm tay... bạn đều bắt đầu có hai tiêu chuẩn".

Hai thế giới internet

Trở lại năm 2019, khi phát biểu tại Đại học Georgetown, Giám đốc điều hành Facebook Mark Zuckerberg cảnh báo rằng, Trung Quốc đang phát triển một thế giới trực tuyến xa lạ với các nước phương Tây, với các giá trị và nền tảng của riêng mình.

Ông Zuckerberg nói: "Trung Quốc đang xây dựng mạng internet riêng, tập trung vào các giá trị khác nhau và hiện đang ‘xuất khẩu tầm nhìn’ của họ về internet sang các nước khác".

Nền tảng truyền thông xã hội WeChat, công ty bán hàng trực tuyến Alibaba và công cụ tìm kiếm Baidu của Trung Quốc đã tạo ra một không gian mạng khác biệt với không gian mạng do các ông lớn công nghệ của Mỹ như Facebook, Amazon và Google thống trị.

Còn ông James Green, cựu cán bộ phụ trách các vấn đề thương mại tại Đại sứ quán Mỹ ở Trung Quốc, cho biết, sự phân hóa internet của Trung Quốc đã diễn ra trong một thập kỷ.

Ông Green khẳng định: "Phía Trung Quốc quyết định rằng, vì lý do ổn định trong nước, internet tại nước này phải tách biệt với internet toàn cầu. Các nền tảng như Facebook và Google đã bị cấm tại Trung Quốc để nhường chỗ cho các công ty do chính phủ chỉ định”.

Cựu cán bộ ngoại giao Mỹ cũng nhận định: “Tôi nghĩ, phản ứng của chính quyền ông Trump đối với Huawei và các thiết bị bán dẫn Trung Quốc cũng là một lẽ tự nhiên”.

Các biện pháp trừng phạt của chính quyền Mỹ có thể đã làm tổn hại đến hoạt động kinh doanh điện thoại thông minh của Huawei bằng cách cắt quyền truy cập của nhà sản xuất điện thoại Trung Quốc vào hệ điều hành di động Google Android (OS), nhưng theo Giám đốc điều hành nhóm kinh doanh tiêu dùng của công ty Richard Yu, điều đó buộc Huawei phải tập trung phát triển hệ điều hành của riêng mình.

Và trên thực tế, công ty này đã bắt đầu sản xuất điện thoại mà không sử dụng vi mạch của Mỹ.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đang điều hành đất nước theo hướng có thể tự cung tự cấp về công nghệ trong các lĩnh vực như sản xuất vi mạch để thoát khỏi sự phụ thuộc vào Mỹ.

Theo ông Apjit Walia của Deutsche Bank, sự phân chia kỹ thuật số ngày càng tăng có thể sớm buộc các cá nhân, công ty và thậm chí các quốc gia phải lựa chọn.

Ông Walia nói: “Các công ty và tổ chức… sẽ phải tìm cách để có hai kiến ​​trúc và hai bộ tiện ích. Điều tương tự cũng xảy ra đối với thiết bị cầm tay. Người dùng sẽ phải có hai điện thoại khác nhau? Một điện thoại sử dụng WeChat và một điện thoại sử dụng Gmail?

"Đó là một viễn cảnh kỳ quặc nhưng có thể trở thành hiện thực tại một số thời điểm".

Một cuộc chiến tranh công nghệ có thể gây thương vong cho cả hai bên và sẽ khiến thế giới phải trả giá đắt. Một báo cáo của Deutsche Bank ước tính chi phí của cuộc chiến công nghệ là hơn 3,5 nghìn tỷ USD trong 5 năm tới.

Thiết lập hệ thống tài chính đối trọng

Hệ thống tài chính toàn cầu đang nổi lên như một mặt trận mới và đột phá trong cuộc chiến công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc.

Một cách quan trọng để Mỹ kiểm soát hệ thống tài chính là thông qua mạng thanh toán quốc tế Swift. Mỗi ngày, 5 nghìn tỷ USD được chuyển trên khắp thế giới qua hệ thống này.

Nếu chính quyền của ông Biden lựa chọn Swift sẽ có thể trừng phạt hoặc cắt đứt các ngân hàng và tập đoàn Trung Quốc khỏi thị trường tài chính quốc tế, gây thiệt hại to lớn cho nền kinh tế Trung Quốc.

Ông Aditi Kumar thuộc Trường Harvard Kennedy, cho biết: “Kiểm soát cơ sở hạ tầng này mang lại cho Mỹ quyền lực to lớn trong việc theo dõi các dòng tài chính trên toàn cầu, cũng như cắt đứt các thực thể sử dụng nó”.

Trước đó, cũng dựa vào các quy định của hệ thống Swift, Mỹ đã bắt giữ và buộc tội Giám đốc tài chính Mạnh Vãn Chu của Huawei vì vi phạm các lệnh trừng phạt của Washington đối với Iran.

Bắc Kinh đối phó với mối đe dọa tài chính mới này bằng cách tạo ra đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số quốc gia. Năm 2020, Trung Quốc trở thành nền kinh tế lớn đầu tiên trên thế giới thử nghiệm đồng tiền kỹ thuật số tại 4 thành phố.

Mục đích việc Bắc Kinh sử dụng đồng tiền kỹ thuật số quốc gia là nhằm quốc tế hóa hệ thống tài chính mới này càng nhanh càng tốt để giảm bớt sự phụ thuộc vào đồng USD của Mỹ và hệ thống Swift.

Ông Qu Qiang tại Viện Tiền tệ Quốc tế Trung Quốc cho biết: “Tiền kỹ thuật số thúc đẩy thương mại, và bạn biết đấy, ảnh hưởng của Trung Quốc sẽ ngày càng lớn hơn.

Giờ đây, với tiền kỹ thuật số, đối tác của chúng tôi ở Myanmar, Lào... chỉ cần tải xuống một ứng dụng, sau đó họ đưa tiền vào điểm trao đổi được ủy quyền phát hành tiền kỹ thuật số của Trung Quốc là có thể sử dụng để giao dịch ngay lập tức".

Trong khi đó, chuyên gia Aditi Kumar nói rằng động thái này từ Bắc Kinh đã khiến Washington lo lắng.

Ông Kumar nói: "(Bắc Kinh) có khả năng tránh được sự giám sát và các lệnh trừng phạt của Washington. Với cơ sở hạ tầng kỹ thuật số do Trung Quốc phát triển, Mỹ có thể mất khả năng giám sát hoặc trừng phạt”.

Trung Quốc dường như mạnh hơn?

Tại Thâm Quyến, chiến tranh thương mại dường như không ảnh hưởng nhiều đến tốc độ đổi mới của Trung Quốc.

Doanh nhân người Mỹ Garrett Winther, người hiện đang có danh mục đầu tư gồm 200 công ty khởi nghiệp tại “Thung lũng Silicon của Trung Quốc” nói: "Từ quan điểm kỹ thuật, Thâm Quyến gần giống như trung tâm của mọi thứ được tạo ra trong thế giới vật chất".

Hai năm trước, Trung Quốc đã đạt được một cột mốc quan trọng, vượt qua Mỹ về số lượng bằng sáng chế toàn cầu.

Theo đó, Trung Quốc đã đăng ký gần 60.000 bằng sáng chế - nhiều hơn 1.000 bằng sáng chế của Mỹ - và hầu hết trong số đó đến từ Thâm Quyến.

Mỹ tin rằng họ có thể chiếm ưu thế và duy trì lợi thế công nghệ của mình. Nhưng Trung Quốc đang chi lớn cho nghiên cứu công nghệ cao, công bố kế hoạch 5 năm trị giá 1,8 nghìn tỷ USD để thống trị AI, robot, 6G và tất cả các công nghệ khác vào năm 2035.

Khẳng định rằng cuộc chiến công nghệ giữa Bắc Kinh và Washington sẽ không sớm được giải quyết, ông James Green nói: “Một số vấn đề, đặc biệt xung quanh công nghệ và hệ sinh thái công nghệ, là những vấn đề sẽ tồn tại với chúng ta trong nhiều năm tới”.

Nguồn: Báo Thế giới và Việt Nam

• Canada rà soát giá trị thông thường đối với ghế bọc đệm của Việt Nam
• Hiệp định Thương mại mới giữa Việt Nam - Lào: Đòn bẩy nâng quan hệ kinh tế lên một tầm cao mới
• Mở cửa thị trường Hàn Quốc cho nông sản
• Tiếp cận thị trường Mỹ và những lưu ý cho doanh nghiệp
• Tập trung khai thác thị trường thực phẩm Halal, đẩy mạnh xuất khẩu sang Malaysia