Vào tháng 5 vừa qua, Chủ tịch Tập Cận Bình đã công bố một "chiến lược tăng trưởng lưu thông kép" mới nhằm vạch ra tương lai của Trung Quốc

Trong khoảng thời gian bốn mươi năm, Trung Quốc đã phát triển từ một quốc gia nghèo đói trở thành một cường quốc kinh tế lớn.

Nhưng tốc độ tăng trưởng của quốc gia này đã chững lại trong thập kỷ qua, triển vọng kinh tế của quốc gia này càng bị suy giảm bởi cuộc chiến thương mại và công nghệ với Mỹ và giờ là đại dịch COVID-19. Để đối phó với tình huống trên, Bắc Kinh đã thay đổi chiến lược phát triển. Cụ thể, vào tháng 5 vừa qua, Chủ tịch Tập Cận Bình đã công bố một "chiến lược tăng trưởng lưu thông kép" mới nhằm vạch ra tương lai của Trung Quốc.

Không khó để nhận thấy sự quan tâm đặc biệt của các phương tiện truyền thông xung quanh chiến lược mới này - điều mà các phương tiện truyền thông nhà nước Trung Quốc gọi là "một mô hình phát triển mới trong đó thị trường trong và ngoài nước thúc đẩy lẫn nhau, với thị trường trong nước là trụ cột."

Phần lớn các cuộc thảo luận được Trung Quốc công khai đều xoay xung quanh cách tăng cường liên kết giữa hai thị trường trong nước và quốc tế, cũng như làm cách nào để phát triển hơn nữa các động lực tăng trưởng trong nước. 

Kế hoạch hoạt động 5 năm sắp tới, sẽ được thông qua tại cuộc họp cuối tháng 10 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc, dự kiến sẽ là kết tinh chính sách, cũng như thông qua vô số chương trình và sáng kiến, mặc dù hầu hết trong số chúng là sự tiếp nối của các chính sách trước đây.
Nhưng hầu hết các chiến lược vốn được đánh giá là hiệu quả, góp phần đáng kể vào quá trình tăng trưởng hai con số trong những thập kỷ trước lại cần phải được xem xét lại. Đặc biệt là khi ngay cả mục tiêu tăng trưởng 6% cũng đang trở nên mong manh hơn bao giờ hết đối với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới này.

Năm 2019, đầu tư chiếm 43% tổng sản phẩm quốc nội của Trung Quốc. Bản thân điều đó không phải là lý do để lo lắng, mà hiệu quả giảm dần của các chính sách thu hút mới là điều đáng lo ngại. Các nhà kinh tế đánh giá lợi tức đầu tư bằng một chỉ số gọi là tỷ lệ vốn-sản lượng gia tăng, từ đó xác định cần bao nhiêu đơn vị đầu tư để tạo ra một đơn vị GDP. Kể từ năm 2005, con số đó đã tăng gần gấp đôi từ 3,3. lên hơn 6 trong năm 2017. Và chính điều này phản ánh lợi nhuận đầu tư vào Trung Quốc đã giảm một nửa.

Tiềm năng lớn nhất để đảo ngược sự suy giảm này nằm ở việc nâng cao năng suất lao động thông qua quá trình đô thị hóa hiệu quả hơn. Các nỗ lực chiến lược nhằm đạt được khả năng tự cung tự cấp các sản phẩm công nghệ cao đã trở thành mối quan tâm hiện hữu, và chính điều này sẽ làm phức tạp việc đạt được các mục tiêu đó, do đó lợi nhuận ngắn hạn cho các khoản đầu tư đó sẽ bị hạn chế.

Quá trình đô thị hóa nhanh chóng được xem là động lực tăng trưởng chính trước cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, cho phép khoảng 290 triệu lao động nông thôn có thể tìm được các công việc hiệu quả hơn ở các trung tâm đô thị lớn. Nhưng trong những năm gần đây, việc thắt chặt các yêu cầu đăng ký cư trú đã hạn chế việc người dân di cư đến các thành phố lớn. Do đó các siêu đô thị như Bắc Kinh và Thượng Hải ngày nay ít dân cư hơn so với một thập kỷ trước.

Tuy nhiên, theo như ghi nhận của Ngân hàng Thế giới, những nơi như Bắc Kinh và Thượng Hải đang chứng kiến năng suất lao động giảm, và điều đó phản ánh sự suy giảm tăng trưởng kéo dài của Trung Quốc. Sự phân bổ nguồn lực dựa trên thị trường có nghĩa là cho phép người lao động di chuyển dễ dàng hơn đến các thành phố lớn nhất với các công việc có giá trị cao hơn và trong quá trình này, nâng cao lợi tức đầu tư vào đô thị.

IMF ước tính rằng đầu tư vào tài sản cố định chiếm khoảng một nửa - khoảng 5 điểm phần trăm - trong tăng trưởng GDP của Trung Quốc trong vài thập kỷ qua. Khoảng một phần tư khoản đầu tư này là vào cơ sở hạ tầng và một phần tư khác vào bất động sản. Nhiều chuyên gia ước tính rằng việc tăng 15% năng suất của đầu tư vào các đô thị tại Trung Quốc có thể nâng tốc độ tăng trưởng GDP hàng năm lên nửa điểm phần trăm hoặc hơn.

Tiềm năng lớn nhất có thể khiến tăng lợi tức vốn nằm trong việc xoay chuyển tình hình hoạt động kém hiệu quả của các doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc. Cho đến trước cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, sự khác biệt trong hoạt động của các doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân đang ngày càng trở nên rõ rệt.

Cuối cùng, cuộc chiến công nghệ với Mỹ đã mang đến rất nhiều rắc rối cho những công ty như Huawei Technologies và ByteDance, đồng thời làm trầm trọng thêm mối lo ngại về sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng. Vì vậy, Bắc Kinh đang chuẩn bị đẩy mạnh khả năng tự cung tự cấp các dòng sản phẩm công nghệ cao chủ chốt, đặc biệt là chất bán dẫn, lĩnh vực mà lâu nay Mỹ vẫn chiếm ưu thế. Trung Quốc cuối cùng có thể thành công nhưng những sản phẩm này nằm ngoài lợi thế so sánh hiện tại của Trung Quốc và sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến triển vọng tăng trưởng trung hạn. 

Chiến lược lưu thông kép của ông Tập Cận Bình chắc chắn sẽ là điểm nổi bật trong kế hoạch 5 năm tới nhưng những cải cách thân thiện với thị trường là những thay đổi có tiềm năng thực sự để nâng cao tốc độ tăng trưởng lên một hoặc hai điểm phần trăm trong nửa thập kỷ tới.

Nguồn: Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp

• Khảo sát nhanh (2'): Yêu cầu thẩm định chuỗi cung ứng của một số thị trường EU đối với hàng xuất khẩu Việt Nam
• Doanh nghiệp gỗ có thể chịu thuế kép từ Hoa Kỳ cuối 2025
• Tám doanh nghiệp cá tra - basa phi lê hưởng thuế chống bán phá giá 0% khi xuất khẩu sang Hoa Kỳ
• Mỹ áp thuế cao hơn với thiết bị gia dụng chứa thép từ ngày 23/6
• Tăng tốc xuất khẩu sang Nga, Belarus: Cơ hội lớn cho hàng Việt