Tin tức

Tiêu chí nào cho “made in Việt Nam”: Quy định đã... lỗi thời

05/10/2020    17

Thực ra, việc phân loại theo quốc gia sản xuất từ lâu đã lạc hậu, chính vì thế mà khái niệm “thương hiệu” ra đời.

LTS: Bộ Công Thương đang đề nghị xây dựng Nghị định quy định cách xác định sản phẩm, hàng hóa của Việt Nam hoặc sản xuất tại Việt Nam để giải quyết thực trạng chưa có văn bản quy phạm pháp luật quy định các tiêu chí và điều kiện cụ thể.

Với chương trình “Hàng Việt Nam chất lượng cao”, sứ mệnh của chương trình kiên trì theo đuổi trong hơn hai thập kỷ qua là xây dựng lòng tin của người dùng cho hàng Việt và tôn vinh các thương hiệu Việt. Tiêu chí duy nhất mà chương trình dựa vào là “do người tiêu dùng bình chọn”. Nói như vậy để thấy rằng ngay cả chương trình Hàng Việt Nam chất lượng cao cũng lúng túng về phương pháp luận.

“Made in Việt Nam” đã lạc hậu

Gút lại việc dưới hai góc nhìn “sản phẩm - sản xuất” và “thương hiệu” hay “xuất xứ” giữa các đối thể như OMO, Honda và Asanzo không hề dễ dàng. Cũng qua đó cho thấy sự bất cập của hệ thống quy định pháp lý. Bởi việc phân loại theo quốc gia sản xuất từ lâu đã lạc hậu.

Tóm lại, thực tế là “theo mục tiêu quản lý nhà nước đặc thù của các Bộ ngành, các văn bản nêu trên tập trung vào quy định về yêu cầu ghi nhãn hàng hóa, bảo hộ chỉ dẫn địa lý và xây dựng thương hiệu Việt Nam. Quy định hiện hành chưa có bộ tiêu chí để xác định như thế nào là hàng hóa được ghi nhãn sản xuất tại Việt Nam”.

Và liệu có một quy định hay công thức cho “Made in Vietnam” hay không? Xin thưa rằng không. Bởi thế giới đã trải qua một cuộc cách mạng, đó là xuất xứ của thương hiệu. Thực tế vai trò của thương hiệu đã thay thế vai trò của sản phẩm vì không còn mang ý nghĩa trong thời toàn cầu hoá, phân công lao động, hay chuỗi cung ứng và chuỗi giá trị.

Nắm “đằng chuôi”

Trong thực tế cạnh tranh toàn cầu, đôi khi một công đoạn chiếm 1% giá thành, nhưng có tính độc đáo không thay thế được, thì cũng tạo ra lợi thế thành 10% giá trị thì sao? Đó là bình thường và là bí quyết kinh doanh. Chuỗi Co.op Mart xây dựng một thương hiệu riêng là Select, cũng như hàng loạt siêu thị BigC hay Vinmart có nhãn riêng, chủ trương rõ ràng là “không sản xuất”.

Trong khởi lập kinh doanh và cạnh tranh, hiếm ai có thể đầu tư hết 100% tất cả các khâu trong sản xuất, hoặc tỉ lệ phần trăm tự mình sản xuất rất ít. Ngay như VinFast đang tung sản phẩm Fadil, cũng phải xem có bao nhiêu % là nội địa hoá. Nhưng đó không phải là điều quan trọng nhất. Việc nhận xét “đúng hay sai” là do thị trường, người tiêu dùng tự quyết định.

Ngay như trường hợp của Apple khi khởi lập, hai ông Steve Jobs và Steve Wozniak có trong túi bao nhiêu tiền, và thuê nhà kho nhỏ xíu để làm “xưởng” sản xuất. Phải kể đến là óc phán đoán của Steve Jobs thật sự tuyệt vời. Khi tham quan tập đoàn Xerox, ông đã mua bản quyền cái gọi là “con chuột” máy tính với giá rẻ như cho không vì các kỹ sư Xerox không tiên đoán được con chuột máy tính ấy là một cuộc cách mạng bởi Apple, cũng như sự tiên đoán “lột hết bàn phím cơ để dành cho diện tích màng hình cảm ứng” của Iphone sau này.

Thật ra, bản chất của khởi nghiệp thông minh là ở chỗ đi tìm những công nghệ, vật liệu hay một tính năng sẵn có mà đang bỏ phí. Nhưng người khởi nghiệp bao giờ cũng phải biết đóng gói sản phẩm, đóng gói cả những thứ vô hình, làm nhãn mác rồi đi rao bán. Cho nên, thông thường người biết đóng gói theo ý tưởng khác biệt và định vị khác biệt là người khởi nghiệp thành công.

Cơ quan quản lý phải thực thi nhiệm vụ của mình một cách công tâm và minh bạch.

Ở chiều ngược lại, doanh nghiệp Việt Nam chưa có ý thức đăng ký quyền sở hữu trí tuệ cho những phân đoạn, hay cải tiến do tự mình nghiên cứu làm ra. Nhưng thế giới đang nhìn vào ứng xử văn minh tại mỗi quốc gia thông qua sở hữu trí tuệ, tuân thủ văn minh thương mại. Đôi khi chúng ta rất khó chịu về những hàng rào kỹ thuật, nhưng nghĩ cho rộng hơn thì nó đúng, nó bảo vệ cho sự phát triển công bằng và bền vững.

Nguồn: Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp

Các bài khác