Ấn Độ, Nhật Bản và Úc đang nhắm đến một sáng kiến hợp tác ba bên nhằm xây dựng chuỗi cung ứng toàn cầu ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, giúp giảm sự phụ thuộc Trung Quốc, đặc biệt là trong trường hợp một thảm họa khác giống như đại dịch Covid-19 xảy ra trong tương lai. Úc chưa chính thức đồng ý gia nhập sáng kiến này.

Đại dịch Covid-19 đã làm nổi rõ tầm quan trọng của đa dạng chuỗi cung ứng và thương mại để tránh phụ thuộc quá lớn vào Trung Quốc đối với nhiều nước, đặc biệt là các đối tác quan trọng như Nhật Bản, Ấn Độ và Úc.

Hôm 21-8, tờ South China Morning Post dẫn lời các chuyên gia kinh tế nắm rõ thông tin trên cho biết, cách đây một tháng, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản đã đề cập ý tưởng đa dạng hóa chuỗi cung ứng với chính phủ Ấn Độ. Sau đó, các quan chức của hai nước đã tiến hành các cuộc đàm phán không chính thức về Sáng kiến Phục hồi chuỗi cung ứng (SCRI). Sáng kiến này dự kiến sẽ tiếp tục được thảo luận trong thời gian diễn ra hội nghị thượng đỉnh Ấn-Nhật trực tuyến vào đầu tháng 9 tới.

Hai mục tiêu của Nhật Bản đặt ra cho sáng kiến này là thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài để biến khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương thành một đầu tàu kinh tế và xây dựng mối quan hệ hỗ trợ lẫn nhau giữa các đối tác trong khu vực.

Úc chưa chính thức đồng ý gia nhập sáng kiến này nhưng các cuộc thảo luận về sự góp mặt của Úc vẫn đang diễn ra. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Úc cho biết nước này đang làm việc với nhiều đối tác để bảo đảm duy trì chuỗi cung ứng trong tiến trình phục hồi kinh tế từ cuộc khủng hoảng Covid-19.

Việc tham gia sáng kiến SCRI sẽ phù hợp với mục tiêu của Úc nhằm đa dạng hóa thương mại, giảm sự phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc, đặc biệt là vào thời điểm mối quan hệ thương mại giữa hai nước đang trở nên căng thẳng sau khi Úc kêu gọi điều tra độc lập về nguồn gốc của virus SARS-CoV-2, gây dịch bệnh viêm phổi cấp Covid-19.

Hồi đầu tuần này, Trung Quốc tuyên bố tiến hành điều tra chống phá giá đối với rượu vang nhập khẩu từ Úc sau khi áp thuế chống bán phá giá và thuế chống trợ cấp với tổng mức thuế 80,5% nhằm vào lúa mạch của Úc và dừng nhập khẩu thịt bò từ bốn công ty chế biến thịt của Úc vào hồi tháng 5.

Đa dạng hóa chuỗi cung ứng để giảm bớt sự phụ thuộc vào Trung Quốc là một vấn đề ưu tiên hiện nay trong chương trình nghị sự của Nhật Bản. Chính phủ Nhật Bản đã tiên phong khuyến khích các doanh nghiệp Nhật Bản di dời hoạt động sản xuất từ Trung Quốc về nước hoặc sang các nước Đông Nam Á bằng cách phân bổ gói trợ cấp 2,2 tỉ đô la Mỹ cho các hoạt động di dời này.

Nhật Bản triển khai gói trợ cấp này sau khi chứng kiến tình trạng gián đoạn chuỗi cung ứng ở Trung Quốc lúc đại dịch mới xảy ra, khiến một nhà máy sản xuất ô tô ở Nhật Bản dừng hoạt động vì thiếu nguồn cung linh kiện từ Trung Quốc.

Tại hội nghị thượng đỉnh Ấn-Nhật trực tuyến vào tháng sau, Nhật Bản có thể thảo luận kế hoạch chuyển một số dây chuyền sản xuất của doanh nghiệp Nhật Bản từ Trung Quốc sang Ấn Độ như là một phần của sáng kiến SCRI.

Các chuyên gia kinh tế cho biết khi các căng thẳng chính trị và thương mại đang sôi trào giữa Ấn Độ và Trung Quốc sau vụ xung đột biên giới hồi giữa tháng tháng 6 khiến 20 binh sĩ Ấn Độ thiệt mạng, New Dehil muốn gia tăng nỗ lực sắp xếp lại chuỗi cung ứng bằng cách triển khai sáng kiến SCRI vào cuối năm nay.

Sáng kiến SCRI cho phép Ấn Độ quay trở lại mạng lưới thương mại của khu vực sau khi nước này rút khỏi Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), một thỏa thuận thương mại đa phương giữa ASEAN, Nhật Bản, Hàn Quốc, New Zealand và Trung Quốc, dự kiến được ký kết vào cuối năm nay.

Ấn Độ muốn tận dụng cơ hội này để trở thành một bộ phận quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu và trở thành một trung tâm sản xuất có thể thay thế Trung Quốc. Phát biểu tại Hội nghị bàn tròn của Mạng lưới các tổ chức tư vấn Ấn Độ-ASEAN lần thứ sáu hôm 20-8, Ngoại trưởng Ấn Độ, Subrahmanyam Jaishankar, nhấn mạnh rằng sự tự chủ chiến lược trong chuỗi cung ứng toàn cầu giờ đây trở nên quan trọng sau khi các rủi ro đối với kinh tế toàn cầu lộ rõ trong cuộc khủng hoảng Covid-19.

“Cuộc thảo luận về sáng kiến SCRI đang diễn ra và giờ đây cần lên kế hoạch để thực hiện. Đại dịch Covid-19 đã cho ba nước này thấy rõ sự cần thiết phải giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Sáng kiến SCRI có thể là bàn đạp để hướng đến sự hồi phục kinh tế khu vực và thúc đẩy tiến trình tái phân phối quyền lực từ Trung Quốc”  Jagannath Panda, điều phối viên phụ trách khu vực Đông Á của Viện Phân tích và nghiên cứu quốc phòng Manohar Parrikar ở New Delhi, nói.

Theo Mark Goh, giáo sư ở Trường Kinh doanh thuộc Đại học Singapore đồng thời là Giám đốc Viện Logistics châu Á-Thái Bình Dương, sáng kiến SCRI sẽ không chỉ mở rộng Đối tác Cạnh tranh công nghiệp Ấn-Nhật, được ký kết vào tháng 12 năm ngoái để giúp cải thiện tính cạnh tranh trong ngành công nghiệp ở Ấn Độ, mà còn mở ra các cơ hội để nhiều nước khác ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương thiết lập chiến lược ‘Trung Quốc +1’, tức xây dựng các chuỗi cung ứng dự phòng bên ngoài Trung Quốc.

Giáo sư Mark Goh cho rằng thông qua sáng kiến SCRI, Nhật sẽ mở rộng chuỗi sản xuất ở Ấn Độ. Trong khi đó, Ấn Độ xem sáng kiến này là cơ hội để các công ty dược phẩm Ấn Độ thâm nhập vào Úc và Nhật Bản đồng thời giúp Ấn Độ vai trò như là một trung tâm để đưa các sản phẩm của Úc và Nhật Bản tiến vào Trung Đông và châu Phi, kềm hãm sự hiện thương mại của Trung Quốc tại đây.

Các nước ASEAN cũng có thể được mời tham gia Sáng kiến SCRI. Giáo sư Mark Goh cho rằng đối với ASEAN, đặc biệt là Singapore, gia nhập SCRI sẽ đáp ứng chiến lược Trung Quốc +1 để quản lý các rủi ro chuỗi cung ứng.

Nguồn: Kinh tế và Đô thị

• Khảo sát nhanh (2'): Yêu cầu thẩm định chuỗi cung ứng của một số thị trường EU đối với hàng xuất khẩu Việt Nam
• Mỹ bất ngờ thông báo đã đạt được thỏa thuận khung về thương mại với Trung Quốc
• Chính quyền Mỹ để ngỏ khả năng lùi thời hạn áp thuế đối ứng
• Các nước tăng tốc đàm phán với Mỹ khi thời hạn hoãn áp thuế sắp hết
• Các Nghị định thư tạo bước tiến cho xuất khẩu nông sản sang thị trường Trung Quốc