Đây là vấn đề được Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ lưu ý với Đề án “Định hướng hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả thu hút và sử dụng đầu tư nước ngoài đến năm 2030”.

Theo đó, Phó Thủ tướng cho rằng, dư luận xã hội đang có “cảm giác” là có sự lệch pha giữa khu vực FDI và khu vực trong nước, đến mức một số chuyên gia đã nói “có 2 nền kinh tế trong 1 đất nước”. Hay như nhận định Nhà nước ưu đãi quá mức cho FDI mà để doanh nghiêp trong nước lép vế.

Xem xét Nghị quyết về FDI

Có thể thấy, đây là vấn đề vốn đã được các chuyên gia đặt ra từ khá lâu khi mà nhiều mục tiêu thu hút FDI dù được đạt ra từ rất sớm trong Luật Đầu tư nước ngoài 1987 nhưng đến nay vẫn chưa như kỳ vọng. TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, Đại học Fulbright Việt Nam từng nhận định: “Không thể quá lạc quan và “đặt cược” hết thành quả kinh tế Việt Nam trong những thập kỷ tới vào khu vực này”.

Do vậy, Phó Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành phải nhận định rõ các nội dung này để thiết lập quan điểm, giải pháp trong thu hút FDI, tăng cường nội lực khu vực kinh tế bản địa và xây dựng nền kinh tế độc lập, tự cường.

Trên thực tế, Việt Nam đã có lịch sử 30 năm thu hút FDI, đây đã trở thành một thành phần kinh tế quan trọng, đóng góp vào sự phát triển của đất nước. Nói như Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Vũ Đại Thắng: “Khu vực FDI là một bộ phận quan trọng của nền kinh tế, được khuyến khích phát triển lâu dài”.

Cụ thể, đến nay, đã có hơn 26.500 dự án đầu tư nước ngoài đến từ 129 quốc gia và vùng lãnh thổ, cam kết đầu tư trên 334 tỷ USD vào Việt Nam. 

Tính đến năm 2017, khu vực đầu tư nước ngoài chiếm gần 20% GDP, đóng góp 23,7% tổng vốn đầu tư phát triển toàn xã hội, trên 50% giá trị sản xuất công nghiệp, 70% kim ngạch xuất khẩu, sử dụng gần 4 triệu việc làm trực tiếp và 5-6 triệu việc làm gián tiếp. 

Vấn đề là, thời gian qua Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư chưa có một Nghị quyết chuyên đề về thu hút FDI. Do đó, việc Ban cán sự Đảng Chính phủ chủ trì xây dựng Đề án này để trình Bộ Chính trị thông qua bằng một Nghị quyết chuyên đề có ý nghĩa quan trọng, tạo cơ sở để thu hút FDI có chọn lọc, phù hợp với quá trình cơ cấu lại nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng, phát huy lợi ích và hạn chế những bất cập của FDI mang lại. Đồng thời, góp phần để Đảng, Nhà nước lồng ghép việc thu hút FDI trong phát huy nguồn lực để thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế trong giai đoạn 2021-2030. 

Trên cơ sở tổng hợp các ý kiến tại Hội nghị 30 năm thu hút đầu tư nước ngoài tại Việt Nam vào tháng 10/2018, báo cáo tổng kết của 11 bộ, ngành, 63 địa phương, góp ý của Ngân hàng Thế giới (WB), Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (OECD), Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã xây dựng dự thảo Đề án. Theo đó, Đề án liệt kê 10 đóng góp chủ yếu và 6 hạn chế bất cập của khu vực FDI tới nền kinh tế trong nước. 

Trong đó xác định, thu hút FDI có chọn lọc, khuyến khích gắn kết với doanh nghiệp trong nước, nâng cao vị trí của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu trên nguyên tắc đa phương hoá, đa dạng hoá, bảo đảm tính độc lập của nền kinh tế, bảo đảm an ninh quốc gia.

Xác định ngành ưu tiên thu hút FDI

Tuy nhiên, đánh giá về dự thảo Đề án, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đánh giá, Đề án chưa nêu bật được những nội dung “then chốt” liên quan đến thực trạng, xu hướng phát triển của khu vực FDI, đặt ra nền tảng thu hút lĩnh vực này trong giai đoạn tới.

“Cần lắng nghe, chắt lọc các ý kiến chuyên gia, nhất là tiếp thu, cụ thể hoá các đánh giá, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Hội nghị tổng kết 30 năm thu hút đầu tư nước ngoài. Không chỉ làm rõ được thực trạng mà còn thể hiện được xu hướng thu hút FDI và sự thay đổi, hoàn thiện chính sách thu hút FDI”, Phó Thủ tướng yêu cầu.

Phó Thủ tướng cho rằng, về định hướng thu hút FDI, dự thảo Đề án chưa đánh giá được tác động của sự phát triển cách mạng công nghệ và sự dịch chuyển đầu tư dòng vốn trên thế giới. 

Đồng thời, chưa phân tích, làm rõ nhận định của Thủ tướng Chính phủ về chuyển nội hàm thu hút và sử dụng FDI sang nội hàm chính sách hợp tác đầu tư nước ngoài cả về quản lý, kết nối, đầu tư mua lại, sáp nhập lẫn nhau, đặc biệt hợp tác bảo vệ môi trường, bảo vệ người lao động, bảo đảm các lợi ích xã hội.

“Hợp tác đầu tư nước ngoài là mang tính chủ động, có sự bình đẳng, lựa chọn, không phải nhà đầu tư nước ngoài mang gì vào ta chấp nhận nấy và điều quan trọng là có lựa chọn, dần thoát khỏi gia công, lắp ráp đơn thuần, nâng tầm trình độ sản xuất, nâng cao tính tự chủ của nền kinh tế quốc gia”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Do đó, Phó Thủ tướng chỉ rõ Đề  án của Bộ Chính trị không phải để xác lập chủ trương mà là hoàn thiện cơ chế, chính sách thu hút FDI, định hướng khắc phục hệ thống pháp luật về thuế, doanh nghiệp, đầu tư, sử dụng đất đai... và các nghị định hướng dẫn thi hành Luật.
Chia sẻ về vấn đề thu hút FDI, ông Đinh Trọng Thắng – Trưởng Ban Chính sách đầu tư, Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, cần có một chiến lược thu hút đầu tư FDI thế hệ mới.

"Cần xác định các ngành ưu tiên, mục tiêu nhằm định hướng thu hút đầu tư một cách chủ động, chỉ ưu đãi, khuyến khích những gì mà Việt Nam thực sự cần và không làm được, giảm bớt sự phụ thuộc lớn vào khối doanh nghiệp FDI", ông Thắng nhấn mạnh. 

Bên cạnh đó, cần chuyển từ thu hút đầu tư dựa trên lợi thế sẵn có, sang thu hút đầu tư theo mong muốn bằng cách tạo ra những lợi thế về lao động, hạ tầng, môi trường kinh doanh tương ứng và phù hợp, hướng đến ưu đãi cho các doanh nghiệp FDI dựa theo hiệu quả kinh doanh…

Nguồn: Báo Diễn đàn Doanh nghiệp
 

• Khảo sát nhanh (2'): Yêu cầu thẩm định chuỗi cung ứng của một số thị trường EU đối với hàng xuất khẩu Việt Nam
• Doanh nghiệp gỗ có thể chịu thuế kép từ Hoa Kỳ cuối 2025
• Tám doanh nghiệp cá tra - basa phi lê hưởng thuế chống bán phá giá 0% khi xuất khẩu sang Hoa Kỳ
• Mỹ áp thuế cao hơn với thiết bị gia dụng chứa thép từ ngày 23/6
• Tăng tốc xuất khẩu sang Nga, Belarus: Cơ hội lớn cho hàng Việt