Giải pháp phát triển nguồn cung cá tra xuất khẩu

Sau 7 tháng đã xuất khẩu được 361 ngàn tấn cá tra, basa đạt giá trị 774 USD, tăng 11,3% về khối lượng nhưng giá trị chỉ tăng 5,6% so với cùng kỳ năm 2009. Nguyên nhân chủ yếu là do ngành chế biến và nuôi trồng cá tra vẫn còn nhiều yếu kém, thiếu bền vững.

Khó cả về giá cả và nguyên liệu

Giá cá tra xuất khẩu năm 2010 có chiều hướng giảm từ 2,28 USD/kg năm 2009 xuống còn 2,13 USD/kg. Đặc biệt, tình trạng khủng hoảng nợ ở châu Âu đi kèm với đồng euro mất giá khiến xuất khẩu cá tra vào thị trường này bị ảnh hưởng nặng, bởi đây là thị trường nhập khẩu cá tra lớn của Việt Nam.

Hiện nay, thủy sản của Việt Nam chủ yếu xuất khẩu bằng USD song thị trường chính lại là EU. Vì vậy, nhiều nhà nhập khẩu của EU đã yêu cầu nhà xuất khẩu giảm giá bán, nếu không họ sẽ dừng mua hàng. Chính áp lực giảm giá từ thị trường EU đã làm giá cá tra nguyên liệu trong nước giảm mạnh.

Nhiều doanh nghiệp đang phải đau đầu giải quyết bài toán giá nhập khẩu nguyên liệu chế biến tăng 10- 30% và các chi phí đầu vào khác cũng tăng 7- 10% so với năm ngoái nhưng không có cách nào tăng giá bán. Một giám đốc doanh nghiệp chế biến thủy sản ở ĐBSCL cho biết: “Nếu ép giá cá nguyên liệu giảm tiếp, có thể thời gian tới hàng loạt nhà máy chế biến quy mô nhỏ sẽ phá sản vì không cầm cự được tình trạng thiếu nguyên liệu do người nuôi treo ao”.

Hiện tại một số nhà máy chế biến cá chỉ hoạt động khoảng 20% công suất nhằm giữ công nhân, tránh tình trạng tạm ngưng sản xuất. Tại ĐBSCL, hiện có khoảng 30% diện tích hầm nuôi cá tra đang bỏ hoang hay chuyển sang đối tượng nuôi khác do áp lực về giá thức ăn chăn nuôi tăng 40% so với năm trước. Người nuôi cá tra có lúc bị lỗ do giá cá tra nguyên liệu hiện chỉ dao động trong khoảng 14.000 - 18.500 đồng/kg, trong khi giá thành là 14.000- 16.000 đồng/kg.

Bên cạnh đó, việc tiếp cận vốn ngân hàng ngày càng khó khăn hơn khiến cho những hộ nuôi nhỏ lẻ không thể cầm cự được dẫn đến việc nguyên liệu cho chế biến xuất khẩu bị thiếu.

"Lối thoát" cho doanh nghiệp

Để giải quyết những khó khăn trên, các doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu cá tra đã đưa ra nhiều giải pháp. Một mặt chuyển hướng tự tạo nguồn nguyên liệu cho mình bằng cách xây dựng các quy trình khép kín trong nuôi trồng, chế biến cho đến xuất khẩu. Mặt khác, các công ty chế biến thủy sản có nhà máy chế biến thức ăn chăn nuôi sẽ liên kết với hộ nông dân để đầu tư cho họ vốn sau đó bao tiêu luôn sản phẩm.

Đồng thời, các doanh nghiệp sẽ hướng xuất khẩu sang các thị trường phi truyền thống, các thị trường đang nổi lên như Bulgaria, Romania, Czech... vốn tăng trưởng khá ấn tượng trong năm ngoái và tiềm năng còn nhiều, cũng như xuất khẩu sang các khu vực khác như Trung Đông, Trung Quốc...

Bên cạnh đó, Ban chỉ đạo sản xuất và tiêu thụ cá tra ĐBSCL tiếp tục phối hợp với các ngành liên quan tháo gỡ khó khăn liên quan đến rào cản thuế và phí thuế quan thương mại quốc tế, cung cấp nhiều thông tin thị trường, tiêu chuẩn chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm; kịp thời phản bác một số thông tin bôi nhọ cá tra Việt Nam trên một số tờ báo nước ngoài.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) hỗ trợ các doanh nghiệp đẩy mạnh xúc tiến thương mại, quảng bá các sản phẩm cá tra Việt Nam đạt chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm đến các nhà nhập khẩu, khách hàng quốc tế tại Ả rập, Mỹ, Bỉ, Mehico.

Mô hình GLOBAL GAP- giải pháp tăng giá trị sản phẩm

Sau 7 tháng xuất khẩu được 361 ngàn tấn cá tra, basa đạt giá trị 774 USD, tăng 11,3% về khối lượng nhưng giá trị chỉ tăng 5,6%. Theo một số chuyên gia trong lĩnh vực thủy sản, nguyên nhân chủ yếu là do ngành chế biến và nuôi trồng cá tra vẫn còn nhiều yếu kém, thiếu bền vững.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát cho rằng, giá trị sản phẩm cá tra sẽ tăng từ 10- 20% so với sản phẩm thông thường và sẽ thâm nhập được nhiều thị trường khó tính nếu chúng ta thực hiện mô hình nuôi cá tra Global GAP. Bộ trưởng Cao Đức Phát nhấn mạnh: “Mô hình nuôi cá tra Global GAP là hướng đi lý tưởng, cần khuyến cáo thực hiện. Bộ sẽ công bố danh sách những doanh nghiệp và người nuôi cá đạt Global GAP. Hiện cá tra đã đánh số mã vạch vùng nuôi, có thể truy xuất nguồn gốc, kiểm soát vùng nuôi và dịch bệnh”.

Đồng thuận với ý kiến này, PGS TS Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cũng cho rằng, để sản phẩm cá tra của Việt Nam có khả năng thâm nhập sâu hơn và rộng hơn vào thị trường quốc tế, đặc biệt là một số thị trường nghiêm ngặt của châu Âu, các doanh nghiệp cần thống nhất nuôi cá theo tiêu thuẩn Global GAP cho tất cả vùng nuôi cá tra thương phẩm (từ 10 ha trở lên) trong 5 năm tới.

Về phương hướng hoạt động trong thời gian tới, “Phải nâng cao hiệu quả sản xuất và chế biến cá tra bằng cách nâng cao chất lượng, không chạy theo số lượng. Hỗ trợ người nuôi theo tiêu chuẩn Global GAP và ủng hộ các doanh nghiệp xuất khẩu đồng thuận đề ra giá sàn khi xuất vào một số thị trường chính để bảo vệ uy tín sản phẩm, đảm bảo cho doanh nghiệp có lợi nhuận cao”- Bộ trưởng Cao Đức Phát đề nghị.

Thực tế đã có một vài công ty đạt được nhiều thành tựu đáng kể từ việc áp dụng tiêu chuẩn GLOBAL GAP vào vùng nuôi cá tra. Công ty cổ phần Ntaco đã theo đuổi quy trình nuôi cá sạch theo tiêu chuẩn Global GAP cách đây hơn hai năm với sự hỗ trợ của công ty Binca, một tổ chức quốc tế chuyên về phân phối thủy sản của châu Âu, trên cơ sở kiểm soát chặt chẽ từ khâu thả giống, cho ăn, vệ sinh ao nuôi đến thu hoạch và vận chuyển... đảm bảo thân thiện với môi trường.

Đến nay, ngoài xây dựng nhà máy chế biến thức ăn thủy sản và kinh doanh một số mặt hàng nghề cá và ngành nghề khác, công ty đã xây dựng vùng nuôi cá tra 32 ha, sản lượng thu hoạch đạt hơn 10.000 tấn/năm. Với chu trình khép kín này, Ntaco đã an tâm hơn trong việc đáp ứng các yêu cầu của người tiêu dùng châu Âu khi đã cụ thể hóa được nguồn gốc sản phẩm, thức ăn cho cá, các vấn đề môi trường, sử dụng lao động… Còn Tổng giám đốc Công ty cổ phần Việt An Lưu Bách Thảo thì cho biết, nhờ thực hiện theo các tiêu chí của Global GAP mà Công ty cổ phần Việt An đã trở thành một trong 5 đơn vị xuất khẩu thủy sản hàng đầu Việt Nam, với hơn 100 khách hàng thường xuyên ởcChâu Âu và châu Mỹ. Trong năm 2009 vừa qua, tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu của công ty đã đạt trên 62 triệu USD, lợi nhuận đạt 84 tỷ đồng.

Nguồn: InfoTV