Theo một nguồn tin cho biết, Liên minh châu Âu (EU) và Hoa Kỳ dự định trao đổi các đề xuất ban đầu về tiếp cận thị trường đối với hàng hóa theo Hiệp định đối tác đầu tư và thương mại xuyên Đại Tây Dương (TTIP) vào ngày 10/2, 1 tuần trước khi các quan chức thương mại cấp cao của hai nước gặp nhau tại Washington để đánh giá về quá trình đàm phán và đưa ra định hướng cho các nhà đàm phán.

EU dự định chia hệ thống dòng thuế 8 chữ số thành 4 nhóm: các sản phẩm sẽ có thuế suất bằng 0 sau khi hiệp định có hiệu lực, các sản phẩm sẽ tiến tới thuế suất bằng 0 sau 3 năm, các sản phẩm sẽ tiến tới thuế suất bằng 0 sau 7 năm  và các sản phẩm chưa xác định lộ trình cắt giảm. Nhóm thứ tư có thể gồm các sản phẩm có lộ trình cắt giảm thuế quan lâu hơn hoặc áp dụng hạn ngạch thuế quan vĩnh viễn. Ví dụ, EU có thể mong muốn áp dụng hạn ngạch thuế quan vĩnh viễn cho các sản phẩm nhạy cảm như thịt gà, thịt lợn và thịt bò.

Theo nguồn tin, các dòng thuế sẽ về 0 ngay lập tức hoặc trong vòng 3 hoặc 7 năm chiếm đến 80% các dòng thuế của EU. Ủy ban châu Âu đã gửi dự thảo đề xuất thuế quan cho các nước thành viên, và đề xuất mà EU đưa ra cho Hoa Kỳ tuần sau sẽ cân nhắc các ý kiến bình luận của các nước thành viên. Đề xuất sẽ thay đổi theo tiến trình đàm phán.

Một nguồn tin cho biết việc trao đổi các đề xuất thuế quan vào tuần sau là một sự cam kết về mặt hình thức hơn là bắt đầu đàm phán về mặt nội dung. Theo một nguồn tin khác, Ủy ban sẽ không thể đưa ra đề xuất thuế quan thứ hai trong năm nay bởi các thủ tục chính trị trong EU.

Ví dụ, Nghị viện châu Âu sẽ tổ chức bầu cử khóa mới vào tháng năm và các thành viên mới được bầu sẽ không triệu tập họp cho đến mùa thu khi các thành viên Ủy ban hiện thời dự kiến sẽ mãn nhiệm. Ủy ban không có nghĩa vụ pháp lý phải tham vấn với Nghị viện về các đề xuất thuế quan. Tuy nhiên, đề xuất thứ hai chắc chắn nhạy cảm hơn đề xuất thứ nhất, và nguồn tin này cũng cho biết việc không tham vấn với Nghị viện sẽ là một thiếu xót trong thủ tục chính trị vì khi đó Ủy ban sẽ bị coi là không tôn trọng các cơ quan khác trong EU.

Các quan chức Hoa Kỳ và EU trước đây đã từng nói rằng họ hi vọng sẽ tiến hành trao đổi các đề xuất thuế quan vào đầu năm 2014 và chính thức bắt đầu đàm phán về thuế quan tại vòng đàm phán TTIP thứ 4 dự kiến sẽ diễn ra tại Brussels tháng sau.

Nguồn tin chỉ ra rằng mức thuế nông nghiệp của EU nhìn chung đang cao hơn mức thuế của Hoa Kỳ, và cho rằng đề xuất ban đầu của EU về tiếp cận thị trường trong lĩnh vực nông nghiệp sẽ ít tham vọng hơn đề xuất mà Hoa Kỳ mong đợi với mức thuế suất thấp hơn. Nhưng đối với các sản phẩm công nghiệp thì nguồn tin này vẫn chưa dự đoán được đề xuất của hai bên sẽ khác nhau như thế nào.

Tuy nhiên, một nguồn tin khác cảnh báo rằng không thể đánh giá các đề xuất tiếp cận thị trường một cách riêng rẽ mà phải đánh giá cùng với thiện chí của mỗi bên trong việc xóa bỏ các hàng rào pháp lý-vấn đề ưu tiên của EU. Một nguồn tin cho biết các yếu tố pháp lý trong đàm phán TTIP vẫn chưa đạt được.

Ngày 5/2, một quan chức EU và phát ngôn viên của Đại diện Thương mại Hoa Kỳ cho biết hai bên đang chuẩn bị trao đổi các đề xuất thuế quan vào tuần sau, nhưng không cung cấp thêm chi tiết.

Các nguồn tin từ hai phía đều hạ thấp mức độ kỳ vọng đối với phiên họp ngày 17-18/2giữa Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Michael Froman và thành viên Ủy ban Thương mại châu Âu Karel De Gucht. 2 ông dự định sẽ đưa ra định hướng cho các nhà đàm phán về những điều có thể đạt được trong nội dung pháp lý của hiệp định TTIP, và thảo luận về cơ cấu đàm phán dịch vụ.

Tuy nhiên, nguồn tin cho biết họ hi vọng phiên họp sẽ diễn ra ở cấp độ thông thường, bởi có vẻ cả hai bên đều không hi vọng nhiều ở đàm phán TTIP trong năm nay. Hai bên đều thừa nhận rằng khả năng dùng chính trị để đạt được những nhượng bộ quan trọng là khá hạn chế do cuộc bầu cử giữa kỳ tại Hoa Kỳ vào tháng 11 cũng như cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu vào tháng 5 và sự mãn nhiệm của các thành viên hiện thời vào ngày 31/10. Nếu các thành viên ủy ban mới không được bổ nhiệm vào thời điểm đó, các thành viên hiện thời có thể gia hạn hoạt động thêm vài tháng nhưng chỉ là mô hình hoạt động tạm thời, có nghĩa nó không đảm trách bất kỳ hoạt động quan trọng nào.

Về dịch vụ, Froman và De Gucht có thể sẽ thảo luận cấu trúc các biểu cam kết tiếp cận thị trường. Nguồn tin cho biết Hoa Kỳ nghiêng về việc xây dựng một danh sách chọn bỏ mà ở đó các bên cam kết tự do hóa dịch vụ trong tất cả các ngành ngoại trừ những ngành cụ thể được loại bỏ, đây là cách tiếp cận của Hoa Kỳ trong các hiệp định thương mại tự do trước đây.

Tuy nhiên EU vẫn do dự trong vấn đề này. Nguồn tin cho biết trong khi EU đã chấp thuận một danh sách chọn bỏ trong hiệp định thương mại tự do với Canada, EU vẫn muốn chắc chắn rằng Hoa Kỳ sẵn sàng chấp nhận các cam kết đầy tham vọng trước khi EU chấp thuận danh sách chọn bỏ trong TTIP.

Vì vấn đề mấu chốt trên chưa được giải quyết nên hai bên vẫn chưa đưa ra được đề xuất tiếp cận thị trường trong lĩnh vực dịch vụ.

Về vấn đề hợp tác pháp lý trong TTIP, nguồn tin này cũng thận trọng dự đoán rằng ông Froman và ông De Gucht có thể sẽ không đưa ra quyết định cụ thể nào về các lĩnh vực là đối tượng điều chỉnh của quy định này, nhưng sẽ xem xét vấn đề này ở cấp độ khái niệm. Một vấn đề có thể sẽ được thảo luận đó là những định hướng cho cách tiếp cận ngang đối với hợp tác pháp lý, như yêu cầu đưa ra thông báo cho các bên liên quan và tiếp nhận các bình luận.

Nguồn tin cho biết họ không rõ hai quan chức trên sẽ đưa ra chỉ đạo nào về nội dung pháp lý của TTIP, nhưng ông De Gucht có vẻ thúc giục Hoa Kỳ cam kết để đạt mức độ tham vọng cao trong lĩnh vực này.

Trong phiên bế mạc vòng đàm phán TTIP hồi tháng 12 vừa qua, trưởng đoàn đàm phán EU-ông Ignacio Garcia Bercero cho biết hai bên đã nghiên cứu một số cách tiếp cận cho sự hợp tác pháp lý tùy thuộc vào từng lĩnh vực.

Ông cho biết trong lĩnh vực ô tô, hai bên đang xem xét khả năng công nhận các quy định kỹ thuật lẫn nhau. Trong lĩnh vực dược, thiết bị y tế và thẩm mỹ, hai bên đang xem xét làm thế nào các cơ quan chức năng của hai bên có thể chấp nhận kết quả thẩm tra các thiết bị sản xuất của phía bên kia. Trong lĩnh vực hóa học, hai bên đang nghiên cứu liệu có cần yêu cầu tăng cường phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền của hai bên trong thực hiện đánh giá rủi ro.

Tại phiên họp tuần tới, nhiều nguồn tin dự đoán rằng ông De Gucht sẽ nhắc lại kỳ vọng của EU nhằm đạt được các kết quả đầy tham vọng trong các lĩnh vực như mua sắm chính phủ, quy định dịch vụ tài chính, quy định xuất khẩu nguyên liệu thô và năng lượng, và dịch vụ hàng hải. Tất cả các lĩnh vực này đều là các lĩnh vực nhạy cảm đối với Hoa Kỳ.

Tại vòng đàm phán TTIP hồi tháng 12, EU đã đưa ra đề xuất ban đầu về nội dung của chương mua sắm chính phủ cùng với yêu cầu nêu ra các cơ quan chính phủ ở trung ương mà EU muốn Hoa Kỳ đưa vào văn bản hiệp định cuối cùng.

Nội dung bản đề xuất của EU nêu ra các quy định về mua sắm chính phủ vượt quá các quy định trong Hiệp định Mua sắm Chính phủ nhiều bên, và phù hợp với các mục tiêu mà EU đưa ra trong bản Chỉ thị đàm phán đã bị tiết lộ trước đây và sau đó được công bố vào tháng 7 vừa rồi.

Theo một nguồn tin, ông De Gucht cũng có vẻ sẽ yêu cầu để các nước thành viên EU có thể tiếp cận với các văn kiện đàm phán của Hoa Kỳ mà hiện tại không được phép. Một số thành viên EU đã hi vọng vấn đề này được giải quyết tại cuộc họp hồi tháng trước giữa Phó Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Miriam Sapiro và Tổng Giám đốc Ủy ban Thương mại tại Brussels Jean-Luc Demarty, nhưng đã không thành hiện thực.

Nguồn tin nhấn mạnh rằng vấn đề này đang trở nên cần thiết hơn khi mà hai bên đang phải trao đổi các đề xuất về tiếp cận thị trường đối với hàng hóa, trong khi các nước thành viên EU hiện tại lại không thể tiếp cận bản đề xuất của Hoa Kỳ.

Các thành viên EU không mặn mà với giải pháp do ủy ban đề xuất rằng họ được tiếp cận với các văn bản của Hoa Kỳ trong một phòng đọc kín không thể sao chép. Tuy nhiên một nguồn tin cho biết các nước thành viên có thể sẵn sàng đồng ý với thỏa thuận về phòng đọc nếu đây là lựa chọn duy nhất, vì như thế còn khá hơn so với việc không được biết gì như hiện nay.

Nguồn: http://insidetrade.com/

Dịch và biên tập: Trung tâm WTO-VCCI

• Tận dụng tốt hơn EVFTA, mở cánh cửa hợp tác mới giữa Việt Nam - Hungary
• Hiệp định EVFTA: Cơ hội rộng mở để nông sản Việt vào thị trường EU
• Thúc đẩy hợp tác nông nghiệp Việt Nam - Ba Lan
• Hiệp định EVFTA - động lực mở đường lớn cho hợp tác thương mại, đầu tư Việt Nam - Bulgaria
• Giải pháp giúp các doanh nghiệp tận dụng tối đa cơ hội từ Hiệp định EVFTA