Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) được đánh giá đem lại nhiều cơ hội phát triển, tăng trưởng xuất khẩu cho ngành công nghiệp chế biến, chế tạo, nhất là các mặt hàng gỗ, dệt may, da giày… song cũng đặt ra không ít thách thức, áp lực.

Mở con đường cho gỗ, dệt may, da giày… vươn ra thị trường mới

Đánh giá về triển vọng phát triển ngành công nghiệp chế biến, chế tạo khi Việt Nam tham gia Hiệp định CPTPP, Cục Công nghiệp (Bộ Công thương) cho rằng, có rất nhiều yếu tố thuận lợi để tăng trưởng và cơ hội cho doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu.

“Việc tham gia CPTPP giúp Việt Nam đa phương hóa các quan hệ kinh tế, thương mại, tránh được những rủi ro do phụ thuộc vào một vài thị trường lớn. Bên cạnh đó, mức độ cam kết mở cửa mà các đối tác dành cho Việt Nam là sâu hơn và nhanh hơn so với những cam kết của Việt Nam với đối tác”, Cục Công nghiệp đánh giá.

Theo Cục Công nghiệp, CPTPP sẽ mở ra cánh cửa xuất khẩu cho nhiều mặt hàng công nghiệp chế biến, chế tạo của Việt Nam như dệt may, da giầy, đồ gỗ, thủy sản… sang các thị trường mới như Canada, Mexico, Peru.

Trong đó, các doanh nghiệp xuất khẩu gỗ và các sản phẩm chế biến từ gỗ có cơ hội đẩy mạnh xuất khẩu khi các sản phẩm như ván dán, ván ghép, khung tranh, khung cửa và nhất là đồ nội thất có thuế nhập khẩu dao động từ 6% đến 9,5% sẽ được xóa bỏ ngay.

Đối với hàng thủ công mỹ nghệ bằng gỗ cũng sẽ được hưởng lợi khi Canada đồng ý xóa bỏ mức thuế nhập khẩu từ 7% về 0% ngay lập tức. Nếu như trước đây, xuất khẩu sang Mexico còn khá khiêm tốn do mức thuế nhập khẩu áp cho đồ gỗ khá cao, dao động từ 10% tới 15%... thì với CPTPP, các sản phẩm gỗ sẽ có cơ hội để thâm nhập thị trường này sâu hơn vì Mexico đã cam kết xóa bỏ hoàn toàn thuế nhập khẩu cho toàn bộ các sản phẩm gỗ, ván sàn và đồ nội thất, ngoại thất của Việt Nam với lộ trình tối đa là 10 năm.

Đối với ngành dệt may, mức thuế xuất khẩu hàng dệt may tới các thị trường chưa có FTA chung hiện nay trung bình là trên 10%. Khi CPTPP có hiệu lực, các sản phẩm Việt Nam đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật chung sẽ được hưởng thuế suất 0%. Khi đó, sản phẩm dệt may Việt Nam sẽ được củng cố lợi thế cạnh tranh về giá.

Có thể thấy, đó cũng là động lực để các nhà đầu tư trong và ngoài nước đầu tư phát triển ngành nguyên phụ liệu, công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam. Từ đó, thiết lập sự liên kết trong chuỗi dệt – may hiệu quả hơn, tạo nền tảng cho ngành dệt may Việt Nam phát triển bền vững. Mặt khác, nhờ có CPTPP, các doanh nghiệp dệt may Việt Nam cũng sẽ quan tâm tìm hiểu và đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường mới ở khu vực Nam Mỹ.

Còn ngành da giầy, CPTPP sẽ mang lại cơ hội tiếp cận những thị trường tiềm năng cho Việt Nam như Mexico và Canada. Đó chính là cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam tham gia phát triển những dòng sản phẩm mới, có giá trị gia tăng cao hơn.

Điều kiện hưởng lợi không đơn giản, doanh nghiệp phải làm gì?

Tuy nhiên, CPTPP cũng đặt ra không ít thách thức, đòi hỏi các doanh nghiệp Việt Nam phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng cũng như chiến lược dài hạn nâng cao sức cạnh tranh trên trường quốc tế.

Theo đánh giá của Cục Công nghiệp, điều kiện để được ưu đãi thuế trong một FTA kiểu mới, toàn diện như CPTPP không hề đơn giản. Muốn nhận được các ưu đãi về thuế, hàng hóa Việt phải đáp ứng được rất nhiều tiêu chuẩn khắt khe và phải đối mặt với rất nhiều rào cản kỹ thuật, yêu cầu xuất xứ nghiêm ngặt.

Trước hết, các sản phẩm xuất khẩu trong các nước thành viên phải có xuất xứ nội khối CPTPP mới được hưởng ưu đãi. Đây là một bất lợi vì Việt Nam chủ yếu nhập khẩu từ các nước bên ngoài CPTPP như Trung Quốc, Hàn Quốc… để gia công hàng xuất khẩu. Do đó, trong thời gian ngắn, nếu không xoay sở chuyển đổi được vùng nguyên liệu, hàng xuất khẩu của Việt Nam sẽ không được hưởng ưu đãi thuế.

Bên cạnh đó, các quy định kỹ thuật thuộc nội khối như bao gói, nhãn mác, dư lượng hóa chất tối đa… trong sản phẩm xuất khẩu cũng là một rào cản không hề nhỏ.

Đối với ngành dệt may, việc khai thác ưu đãi thuế là không dễ bởi muốn được ưu đãi phải đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật cũng như nguyên tắc xuất xứ rất khắt khe.

Cục Công nghiệp cho rằng, với năng lực, trình độ may hiện nay, các tiêu chuẩn kỹ thuật không phải là vấn đề lớn của doanh nghiệp dệt may. Tuy nhiên, yêu cầu xuất xứ từ sợi trở đi, nghĩa là từ công đoạn kéo sợi, dệt nhuộm vải đều phải thực hiện trong khu vực CPTPP là thách thức không nhỏ vì Việt Nam hiện nay đang phải nhập khẩu hơn 60% nguyên phụ liệu ngoài khu vực CPTPP. Do đó, doanh nghiệp phải giải quyết nguồn nguyên liệu thông qua tìm kiếm nguồn nhập nguyên liệu nội khối.

CPTPP được xem là một trong những yếu tố thu hút đầu tư nước ngoài vào ngành công nghiệp sản xuất nguyên phụ liệu. Tuy nhiên, đây là ngành sản xuất tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ô nhiễm môi trường nếu sử dụng công nghệ lạc hậu. Do đó, các cơ quan quản lý sẽ phải cân nhắc kỹ lưỡng giữa lợi ích về nguyên phụ liệu phục vụ sản xuất và tác động tới môi trường trước khi cấp phép đầu tư.

Còn đối với ngành da giầy, mặc dù có được ưu đãi về thuế thì giá trị thật sự mà các doanh nghiệp da giầy nhận được là không nhiều vì hầu hết doanh nghiệp Việt Nam đang gia công cho các thương hiệu nước ngoài. Trong khi đó, các thị trường mới như Mexico, Canada từ trước đến nay đã quen sử dụng các thương hiệu da giầy đến từ các quốc gia khác và chưa có nhiều thông tin về sản phẩm da giầy của Việt Nam.

Vì vậy, muốn thuyết phục được các thị trường mới có nhu cầu hàng hóa chất lượng cao, doanh nghiệp Việt Nam phải có sự đầu tư cho nghiên cứu, phát triển sản phẩm, xây dựng các thương hiệu và tạo được giá trị riêng. Mặt khác, doanh nghiệp cần xây dựng chương trình hành động, kế hoạch cải thiện năng lực sản xuất để khai thác hiệu quả các ưu đãi về thuế quan trong CPTPP./.

Nguồn: Thời báo Tài chính Việt Nam